Home - Kynologie - De duitse herdershond - Onderzoek rond gebruik speurhond
Houdt men de ontwikkeling in de wetenschap voor het gebruik van een speurhond ten behoeve van de politie of justitie bij? Is de wetenschap niet verder dan het vermogen van een speurhond? Deze vragen mogen zeker wel worden gesteld als men weet dat er in West-Duitsland al een mechanische speurhond is ontwikkeld voor de drug-detectie. Ondanks dat de resultaten van de proeven met deze mechanische speurhond bemoedigend zijn, kunnen we gerust stellen dat het reukvermogen van een goed getrainde speurhond nog niet te evenaren is. Men zal echter wel bijzonder zorgvuldig te werk moeten gaan als men een speurhond wil gaan opleiden ten behoeve van de politie en justitie. Eerst zal men zich moeten afvragen wat het vermogen van een hond is en op welke geuren hij moet worden afgericht.
Over het reukvermogen van de hond is wel het een en ander bekend. Wil men wat weten over de lichaamsgeur van de mens, want daar moet een speurhond op worden afgericht, wordt het moeilijker. Daar is namelijk weinig over bekend. Het basisprincipe van de speurhond, afgericht op menselijke lucht, is dat hij het vermogen moet hebben menselijke luchten van elkaar te onderscheiden. Men moet er dan wel van uit gaan dat ieder mens een andere lichaamsgeur heeft, en wie zich bezighoudt met de africhting van speurhonden, gaat daar ook van uit. Deze kennis steunt echter alleen op ervaring, opgedaan met identificatieproeven met honden. Wetenschappelijk blijkt daar in Nederland weinig over bekend te zijn.
Zelf ben ik ongeveer acht jaar bezig met onderzoekingen voor het gebruik van de speurhond, afgericht op de lichaamsgeur van de mens. Omdat er over deze materie bijzonder weinig documentatie is, hoop ik met de hierna omschreven resultaten van onderzoekingen een bijdrage te kunnen leveren voor het gebruik van de speurhond ten behoeve van speurproeven en de bewijsvoering van de identificatieproeven.
De hond is een "Grossnasenwesen". Dat wil zeggen dat hij een groot reukopnemend gedeelte aan de kop heeft. De neusruimte heeft verschillende voorruimten, die dienen voor bevochtiging en verwarming van de adem. Uitgaande van de vochtige neuspunt wordt de temperatuur geregeld. Het reukslijmvlies bevindt zich in het beschutte achterste deel van de neusholte, welke loopt tot aan de voorhoofdsholte.
De mens daarentegen is een "Kleinnasenwesen". Het reukvermogen van de mens bevindt zich in de reukspleten in de veel eenvoudiger gevormde neusholte. Door de sterke reukzin en het domineren daarvan boven de andere zintuigen, leeft de hond in een geurenwereld. Zoals de mens zich een visuele voorstelling maakt en aan mensen en voorwerpen visuele herinneringen heeft die een grote rol spelen bij een latere herkenning, vormt de hond zich een reukbeeld, maakt hij zich een reukvoorstelling van alles wat hij op zijn weg ontmoet. De hond neemt een aangename geur waar en gedraagt zich dienovereenkomstig. Sommige mensen kunnen bij honden geen kwaad doen, terwijl anderen onmiddellijk hun antipathie wekken.
Het reukbeeld dat de hond zich van de mens vormt, is in ieder geval samengesteld en dikwijls zeer gecompliceerd. De lichaamsgeur maakt er natuurlijk deel van uit, maar de geur van kleren, schoeisel, parfum, poeder, gebruikte zeep en schoensmeer eveneens.
Voordat men een geurspoor met een speurhond, achtergelaten door een mens, gaat uitwerken, moet men zich eerst afvragen wat de mogelijkheden zijn. Belangrijk is dan te weten hoe zo'n geurspoor ontstaat en waar dat uit bestaat. Het gehele menselijke lichaam is een bron van geuren. Wanneer zij zich verplaatsen, laten zij moleculen van geur achter zich, die zijn afgezet op de plaatsen waar zij zijn geweest.
De achtergelaten geurmoleculen worden meestal vermengd met bijvoorbeeld de lucht van kleding, de schoenen die worden gedragen, leer, rubber, schoensmeer en de geurmoleculen van de ondergrond waarop wordt gelopen. Door de schoenen wordt bij elke stap een hoeveelheid lucht of wel "reuk" (moleculen) uitgeperst. Dit geurencomplex wordt door de hond waargenomen. Onderzoekingen hebben uitgewezen dat ongeveer 1/1000 der vetzuren naar buiten dringt door de zool en de naad van de schoen. De hoeveelheid lucht die de mens achterlaat indien zijn voeten een kwart seconde de grond raken, is nog altijd 1 tot 3 miljoen maal zo groot als het minimum dat de hond kan waarnemen.
Het volgende wat men zich moet afvragen is wat er eventueel over dit geurspoor is gegaan, nadat het door een bepaald individu is achtergelaten. Bijvoorbeeld andere personen zijn over het geurspoor gelopen, auto's hebben er over gereden etc. Ook zal met de weersomstandigheden rekening moeten worden gehouden, bijvoorbeeld harde wind, regen, hoge temperatuur etc. Al deze omstandigheden kunnen het geurspoor verdringen waarop gewerkt moet worden. Het uitwerken wordt onder deze omstandigheden bijzonder moeilijk en in sommige gevallen zelfs onmogelijk. Kort samengevat komt het er op neer dat alle geurmoleculen die verser en sterker zijn dan de geurmoleculen van het uit te werken spoor gaan overheersen. Gezien de huidige luchtverontreiniging, het autoverkeer, de grote bevolking en de dichte bebouwing in de steden is het voor de speurhond moeilijk een geurspoor in een stad uit te werken. Let wei, moeilijk, niet altijd onmogelijk, want de praktijk heeft geleerd dat de hond soms tot onvoorstelbare resultaten komt. Als deze omstandigheden aanwezig zijn, moet men dan ook niet direct zeggen dat het niet gaat, maar wel moet met deze omstandigheden rekening worden gehouden. Vaak kan men op een andere plaats waar de omstandigheden gunstiger zijn dan de directe plaats van het delict, beginnen.
De aanvragen voor het houden van speurproeven zijn de laatste jaren afgenomen, terwijl de aanvragen voor het houden van sorteerproeven zijn toegenomen.
Voor de uitvoering van deze sorteer- of identificatieproeven zijn er diverse mogelijkheden, namelijk het zogenaamde mansorteren, het sorteren van voorwerpen, het sorteren met aluminium of roestvrijstalen buisjes en, nog in ontwikkeling, het identificeren van verdachten door vergelijking van hun persoonlijke geuren met geuren in voorraad.
J. C. de Bruin, Afd. Hondenbrigade, Gemeentepolitie Amsterdam.