Rob's web

Vitamine D

Er zijn twee vormen van vitamine D, vitamine D3 en D2.

Chemische naam: Vitamine D3 of Cholecaliferol (engels: Cholecaliferol)
Molecuulformule: C27h34O
Molecuul gewicht: 384,6 g/mol

Vitamine D2 verschilt in slechts een dubbele binding en een methyl groep van vitamine D3 (aangegeven met rood).

Chemische naam: Vitamine D2 of Ergocalciferol (engels: Calciferol of ergosterol)
Molecuulformule: C28h34O
Molecuul gewicht: 396,7 g/mol

Vitamine D is een in vet oplosbaar vitamine. Vitamine D3 wordt in je lichaam gevormd uit cholesterol onder invloed van ultraviolet licht (UVB). De antiracistische werking van de hoogtezon (niet bij types met TL-buizen) berust ook op vorming van vitamine D3.

Vitamine D2 wordt ook uit cholesterol gevormd, maar via een andere route en het is plantaardig. Vitamine D2 en D3 hebben biologisch dezelfde werking. Daarom wordt vitamine D2 ook vaak gebruikt als voedingssupplement.

Voor de ontwikkeling van het skelet, vooral de fosfaat- en kalkstofwisseling, is vitamine D noodzakelijk. De werking van vitamine D is afhankelijk van de aanwezigheid van het pantotheenzuurcomplex. Gebrek aan vitamine D leidt tot verschillende rachitische, of op rachitis gelijkende veranderingen van het skelet. De basis van de stoornis ligt in de processen bij de groei van het kraakbeen. Daarom zijn gebreken minder opvallend bij volwassenen, maar hebben toch een effect op de steeds plaatsvindende celvervanging. Bepalend voor het ontstaan van schade is de gelijktijdige daling van afbraakprocessen door gebrek aan andere vitaminen (C, B enz.), waardoor de gevaarlijke pre-rachitische toestand kan ontstaan. Een overmaat aan vitamine D kan schadelijk werken (hyperavitaminosen).

Vitamine D wordt ook wel een prohormoon genoemd omdat het eerst door de lever en nieren actief gemaakt moet worden en heeft bijzonder veel taken in het lichaam, waarvan lang niet alle zijn opgehelderd. Zo is vitamine D ook van cruciaal belang bij het gezond houden van hart en bloedvaten, het versterken van het immuunsysteem, werkt het preventief tegen kanker en verbetert het de stemming. Vitamine D kan dus krachtig werken tegen depressies. Door de UVB straling in zonlicht maakt de huid onder invloed van zonlicht vitamine D aan. Het licht zorgt ook voor de aanmaak van chemische boodschappers in de hersenen, neurotransmitters genaamd, die de stemming verbeteren. Helaas worden we door de overheid bang gemaakt voor zonlicht en smeren velen van ons zich van top tot teen in met zonwerende zonnebrandcrème, waardoor er geen vitamine D meer kan aangemaakt worden.

Vitamine D3 is dierlijk en kan direct door het lichaam gebruikt worden en valt daarom aan te raden. Wist je dat vitamine D3 gewonnen kan worden uit schapenwol? Dit is volledig diervriendelijk! Schapenwolvet zit vol met vitamine D3 en wordt ook wel lanoline genoemd. Afgezien van vitamine D, zijn mineralen en dagelijkse beweging minstens zo belangrijk voor een sterk skelet.

Eigenschappen

Symptomen bij een tekort

Voorzichtig en giftigheid

Vitamine D is het meest giftig van alle vitaminen en leidt tot misselijkheid, braken, hoofdpijn, depressiviteit en nog andere symptomen. Neem niet meer dan maximaal 10 microgram per dag.

Dosering

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van dit vitamine is 0,005 mg (= 5 microgram). De maximale veilige dosis is 0,01 mg (= 10 microgram) per dag.

Bronnen

Vis(olie), levertraan, gist, bladgroenten, vlees en zuivelproducten.

Specifieke biochemische werking

De vorming van vitamine D uit cholesterol onder invloed van ultraviolet-licht

Vitamine D3 wordt in je lichaam gevormd uit cholesterol onder invloed van ultraviolet licht. De antiracistische werking van de hoogtezon berust ook op vorming van vitamine D3. Uit cholesterol wordt 7-dehydrochlesterol gemaakt door er waterstof vanaf te halen op plaats 7 en 8, deze reactie wordt gekatalyseerd door 7-dehydrocholesterol reductase. Uit dit 7-dehydrochlesterol wordt onder invloed van UV licht vitamine D3 (cholecalciferol) gemaakt. Zie de afbeelding hieronder.

Vitamine D2 wordt ook uit cholesterol gevormd, maar via een andere route en is plantaardig. Van cholesterol wordt plantaardig ergosterol gemaakt, dit ergosterol kan onder invloed van UV-licht worden omgezet in ergocalciferol (vitamine D2). Vitamine D2 en D3 hebben biologisch dezelfde werking. Daarom wordt vitamine D2 ook vaak gebruikt als voedingssupplement.

Vitamine D als hormoon dat werkzaam is in de calcium en fosfaat stofwisseling

Vitamine D is eigenlijk een hormoon. Het is als vitamine D nog niet actief. Het wordt actief gemaakt door verdere metabolische processen: eerst in de lever en daarna in de nieren. In de lever wordt een OH groep geplaatst op plaatsnummer 25 en in de nieren wordt ook een OH groep geplaatst maar nu op plaatsnummer 1. Het nu ontstane hormoon heet 1,25-dihydroxycholecalciferol of 1,25(OH)2D. Zie de afbeelding hieronder.

Dit hormoon zorgt ervoor dat calcium (Ca) en fosfaat (Pi) beter opgenomen kunnen worden in het bloed, omdat het de aanmaak van Ca2+-bindings eiwit (Ca2+-binding protein) stimuleert. Dit eiwit zorgt voor het transport van calciumionen en fosfaationen van buiten de cel naar binnen. Hormonen en ook 1,25-dihydroxycholecalciferol komen in lage concentraties voor in het bloed, dit verklaart ook waarom we maar weinig (5 microgram) vitamine D nodig hebben in onze dagelijkse voeding.

Bekend is dat vitamine D-tekort tot botafwijkingen kan leiden. Maar behalve voor het beendergestel blijkt vitamine D ook voor tal van andere lichaamsweefsels belangrijk te zijn. Onderzoek wijst erop dat een slechte voorziening met deze nutriënt bij zeer uiteenlopende chronische kwalen een rol kan spelen. Daartoe behoren onder meer myopathie, hypertensie, diabetes mellitus, reumatoïde artritis, bepaalde vormen van kanker en inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn.

Vitamine D is essentieel voor de verwerking van calcium en kan een belangrijke rol spelen bij het gezond houden van de longen. Patienten met een hoog vitamin D niveau in hun bloed hadden ook een duidelijk betere longfunctie volgens de University of Auckland team (studie van 14,091 personen).

Vitamine D is een vitamine die je kunt aanmaken door de huid bloot te stellen aan zonlicht. Krijg je weinig zonlicht of heb je een donkere huidskleur dan heb je al snel kans op een tekort aan deze belangrijke vitamine. Dit kan oa leiden tot botbreuk want deze vitamine is heel belangrijk voor een goede opname van calcium voor je botten. Je hebt maar een paar minuten in de zon nodig om genoeg vitamine D aan te maken.

Vitamine-D eigenlijk een pro-hormoon

Vitamine-D is belangrijk bij de regulering van de calcium-homeostase. Het proces van de opname van calcium vanuit de darmen is vooral afhankelijk van vitamine-D. Onze darmen hebben dan ook de meeste vitamine-D receptoren (VDR), gevolgd door nieren en botten.

De naam vitamine-D is feitelijk onjuist omdat het goed beschouwd een pro-hormoon is dat uit cholesterol gevormd wordt. Dit betekent dat het zélf geen hormonale activiteit heeft maar in het lichaam wordt omgezet naar het hormoon calcitriol dat 1000 maal actiever is dan vitamine-D zelf. Met de benaming 'vitamine' wordt de onmisbaarheid voor ons lichaam aangegeven. Voor vitamine-D zouden we eigenlijk het 'vitamine-denken' moeten loslaten en het in het kader van hormoonwerking moeten plaatsen. Vitamine-D heeft dus een werking vergelijkbaar aan die van hormonen zoals o.a. cortisol, oestrogeen, testosteron.

In het kader van de calcium-homeostase bedoelen we met vitamine-D de in de natuur voorkomende vormen van de secosterolen en dan voornamelijk D3 (cholecalciferol) en D2 (ergocalciferol). D3 kan op de huid gesynthetiseerd worden door blootstelling aan zonlicht (UVB), of uit voeding worden verkregen. Ruim 95% van onze behoefte aan vitamine-D wordt op de huid gesynthetiseerd uit zonlicht, de overige 5% wordt uit voeding verkregen. Het proces om vanuit vitamine-D tot de stof calciferol te komen verloopt in twee fasen.

Fase 1 Vanuit onze voeding en vooral vanuit de huid gaat cholecalciferol (D3) eerst naar de lever. Daar wordt het door het enzym 25-hydroxylase omgezet naar de vitamine-D metaboliet calcidiol (de vorm van vitamine-D die in lever en lichaamsvet kan worden opgeslagen).

Fase 2 In deze cruciale fase wordt calcidol, wanneer nodig, van de lever naar de nieren getransporteerd. Daar wordt het door het nierenzym omgezet naar het hormoon calcitriol. Een belangrijke regulerende taak in deze fase is weggelegd voor het bijschildklierhormoon PTH. Wanneer voldoende calcitriol aanwezig is wordt de activiteit van het nierenzym door PTH afgeremd en omgekeerd juist gestimuleerd als méér calcitriol nodig is. Wederkerig houdt calcitriol PTH onder controle om te voorkomen dat er niet teveel calcium aan het bot wordt onttrokken. Ook op andere plaatsen in het vitamine-D netwerk treedt PTH als 'manager' op.

Het wordt steeds duidelijker dat, naast de belangrijke rol die vitamine-D speelt bij opname van calcium en andere mineralen, het uitermate belangrijk is bij de celdifferentiatie, afweersysteem, glucosehuishouding, hersenen en spieren.