Homeopathie (Oud Grieks: ὅμοιος, homoios, gelijksoortig en πάθος, pathos, lijden of ziekte) is een alternatieve geneeswijze gebaseerd op de ideeën van Samuel Hahnemann (1755 - 1843). De homeopathische behandeling bestaat in het voorschrijven van homeopathica, extreme verdunningen van stoffen die dezelfde symptomen als de te bestrijden ziekte zouden oproepen.

De homeopathische leer wordt niet ondersteund door wetenschappelijk bewijs; het gelijksoortigheidsbeginsel is in het algemeen onjuist en extreme verdunning maakt elk middel onwerkzaam. Homeopaten beroepen zich echter op de theorie dat bij het potentiëren de werking van de grondstof op het oplosmiddel overgaat. Homeopathie wordt daarom tot de pseudowetenschappen gerekend. Effecten als gevolg van een homeopathische behandeling worden wel aan het placebo-effect toegeschreven.

Samuel Hahnemann

Scholen

• Klassieke homeopathen werken nog geheel volgens de leer van Hahnemann: ze noteren precies alle symptomen, inclusief verschijnselen die door regulier werkende artsen irrelevant worden geacht. Vervolgens wordt in verdunning een middel toegediend, waarvan men gelooft dat dit onverdund diezelfde verschijnselen zou geven. Bijvoorbeeld: een kind dat koorts heeft, met rode wangen krijgt belladonna (Wolfskers).
• Klinische homeopathie. Dit is het toedienen van mengsels van homeopathische middelen, die kant en klaar door de farmaceutische industrie worden verkocht, bijvoorbeeld Nisylen van de firma VSM.
• Antroposofie, deze religieuze stroming heeft een eigen behandelwijze ontwikkeld, waarin onder meer homeopathische middelen een rol spelen.

De benaming "homeopathie" wordt soms ten onrechte gebruikt voor middelen die niet volgens de principes van Hahnemann zijn bereid, namelijk plantaardige middelen die vallen onder de noemer fytotherapie. De verwarring wordt er niet minder op door commerciële firma's als A Vogel en VSM, die beide combinaties op de markt brengen van plantenextracten en homeopathische middelen.

Principe

Homeopathische middelen worden bereid op basis van een extract van minerale, plantaardige of dierlijke oorsprong, dat bij toediening in pure vorm geacht wordt symptomen te geven die lijken op die van de te bestrijden ziekte. Op basis van deze gelijkheid aan symptomen (gelijksoortigheidsbeginsel) wordt het middel geacht een effectieve geneeswijze te zijn. De grondstof of oertinctuur wordt in een aantal stappen verdund en geschud, het zogenaamde "potentiëren". Om op een commerciële manier homeopathische middelen te kunnen produceren geschiedt dit potentiëren bij een firma als VSM door het middel met krachtige machines in het oplosmiddel te spuiten. Het extreem verdunde eindproduct wordt geacht zonder bijwerkingen de ziektesymptomen te doen verdwijnen. De Materia Medica Pura, waar Hahnemann in 1811 een begin mee maakte en die sindsdien werd uitgebreid, vormt de basis van de homeopathie. Zowel verdunde als onverdunde middelen worden hierin opgenomen.

Verdunningsreeksen

Voor het potentiëren bestaan verschillende reeksen: de D-reeks (1 op 10), de C-reeks (1 op 100), en de LM-reeks (1 op 50.000). Homeopaten nemen aan dat de lagere potenties eerder een werkingssfeer in het fysieke lichaam hebben en de hogere potenties "de psyche" raken.