Rob's web

State variable filter voor DX-ers

Veel zogeheten wereldontvangers en goedkope kommunikatie-ontvangers hebben een typisch op de omroepzenders afgestemde bandbreedte, welke voor amateurgebruik veel en veel te groot is. Smalband-ontvangers of - nog mooier - ontvangers met regelbare bandbreedte zal men in de populaire prijsklassen tevergeefs zoeken. Goed en goedkoop gaan nu eenmaal slechts zelden samen.

Wil men met zo'n "brede" ontvanger toch zo storingsvrij mogelijk naar amateurstations (SSB en CW) luisteren, dan kan een uitgekiend audio-bandfilter het luisterkomfort aanzienlijk verhogen. Wat we dan nodig hebben is een zogenaamd state variable filter, een bandfilter waarvan zowel de centrale frekwentie als de bandbreedte kan worden gevarieerd. Wanneer zo'n filter voor de in de ontvanger aanwezige LFverste: ker wordt geschakeld, is het mogelijk om storende nabuursignalen te verzwakken door het filter zo nauwkeurig mogelijk af te stemmen op de audio-frekwentie van het gewenste signaal. Vergeleken met een echt "smalle" ontvanger blijft het natuurlijk behelpen, maar het effekt is in de praktijk meer dan bevredigend.

Het schema toont het voor dit doel gekonstrueerde filter. Het uit C1, C2, R1 en R2 bestaande ingangsfilter vormt al een eerste beperking voor de breedte van het aangeboden audiospektrum. De 6 dB-punten van dit filter liggen op resp. 500 en 3400 Hz. Al doet dienst als buffer tussen het ingangsfilter en het state variable filter dat is opgebouwd rond A2, A3 en A4. Met P1 kan de Q van het filter en daarmee de bandbreedte worden ingesteld (regelbereik 1 < Q < 50). Met P2 kan de centrale frekwentie worden gevarieerd tussen ca. 200 Hz en 2 kHz. Door manipulatie met deze beide potmeters kan dus een specifiek klein gebiedje uit het totale audiospektrum worden gelicht.

Fig 1
Fig. 1. Schema. P1 = Q factor instelling, P2 = fo instelling.

Aangezien de detailhandel vrij goede zaken schijnt te doen met de verkoop van "wereldontvangers" en populair geprijsde kommunikatie-ontvangers, leek ons het aantal potentiële belangstellenden voor deze schakeling dusdanig hoog dat we maar meteen voor een printontwerp gezorgd hebben. Dat printje kon gelukkig betrekkelijk kompakt blijven, aangezien alle vier de gebruikte opamps zijn gehuisvest in een enkel IC (4136). De schakeling heeft een dubbele voedingsspanning (2 × 15 V) nodig; door de geringe stroomopname hoeft de voeding echter slechts enkele mA te kunnen leveren. Een geschikte voeding is bijvoorbeeld de in deze uitgave gepubliceerde simpele symmetrische voeding.

Fig 2
Fig. 2.

Onderdelenlijst
R110 k
R2100 k
R3,R52k2
R42k7
R6,R75k6
R8,R138k2
R9,R111k5
R10,R1412 k
R13k9
Cl33 n
C2470 p
C3,C410 n
C5270 n
C6,C7,C8100 n
IC1 = A1...A44136
P12 × 100 k log.
P22 × 10 k lin.
PrintEPS 80525