Dendervrije schakelaar
De schakelaar met wisselkontakt in de klassieke dendervrije uitvoering is in niet alle gevallen even voordelig. Toetsenbordschakelaars zijn bijvoorbeeld maar zelden met wisselkontakten uitgevoerd. En een wisselkontakt heeft een kontakt en een aansluitdraad meer, wat soms bij het monteren slecht uitkomt. Daarom werkt deze schakeling met een maak- of verbreekkontakt. Wat u gebruikt, maakt in wezen niet veel uit, want door de Q- of de Q-uitgang te kiezen kunt u "verkeerd om" werkende schakelaars toch gebruiken. Met andere woorden: u kunt de schakelaars gebruiken die u toch al in voorraad had.
Het logische nivo op de ingang van de schakeling wordt bepaald door pull-up-weerstand R1 en de stand van S1 (die, zoals gezegd, met een willekeurig kontakt mag zijn uitgerust). Het ingangssignaal gaat direkt naar de data-ingang van flipflop IC1a, waar het moet worden ingeklokt zodra de kontaktdender is verdwenen (na circa 0,5...10 ms). De daarvoor benodigde klokpuls wordt opgewekt door de schakeling rond EXOR IC2a. Bij elke nivo-verandering op de ingang zal deze poort een puls afleveren waarvan de duur wordt bepaald door R2 en C1. Die puls is echter niet vrij van dender. De dender wordt daarom weggefilterd door een RC-kombinatie die wordt gevormd door C2 en de uitgangsweerstand van IC2a. De spanning over C2 wordt vervolgens nog eens opgepoetst en geïnverteerd door IC2b, voordat de puls op de klokingang van de flip-flop wordt gezet. Het resultaat van dit alles is dat op de uitgang - enige millisekonden vertraagd - het schone schakelaarsignaal verschijnt.
De schakeling is opgebouwd met twee halve IC's. Omdat een schakelaar echter zelden alleen komt, zal dat echter geen probleem zijn. De pennummers van de "wederhelft" van de schakeling zijn tussen haakjes in het schema vermeld. Omdat voor het wegfilteren van de dender gebruik gemaakt wordt van de inwendige weerstand van IC2a, kunt u niet zonder meer een andere IC-familie voor de schakeling gebruiken. Als u dat toch wilt doen, dan moet u zo nodig de waarde van C2 aanpassen en/of in serie met de uitgang van IC2a een weerstand plaatsen.
De stroomopname van de schakeling is minimaal, slechts 3 mA.
S. Jeukendrup.