Rob's web

Buizen-in- en uitschakelvertraging

Deze schakeling is speciaal ontworpen voor gebruik bij buizen-versterkers. Bij het inschakelen van de versterker wordt eerst de gloeispanning voor de buizen ingeschakeld en pas enkele minuten later de hoogspanning. Nadat enige tijd geen ingangssignaal meer is waargenomen, wordt de hoogspanning automatisch weer uitgeschakeld.

Na het inschakelen van de voedingsspanning krijgt flipflop IC3b een set-puls van het netwerkje C6/R16. De Q-uitgang wordt dan hoog en via C15 en R5 reset de flipflop zichzelf, zodat relais Re1 via T3 wordt ingeschakeld en de buizen van gloeispanning worden voorzien. Na een tijd van enkele minuten (afhankelijk van de dimensionering van R13 en C4) wordt de spanning op de klok-ingang van flipflop IC3a zo hoog dat deze omklapt en de Q-uitgang hoog wordt. Via T2 wordt relais Rel ingeschakeld en dan krijgen de buizen pas hoogspanning.

Fig 1

Nu gaan we kijken wat er tijdens bedrijf gebeurt. IC1 en IC2 zijn als komparator geschakeld. De inverterende ingang van IC1 en de niet-inverterende ingang van IC2 zijn verbonden met spanningsdeler R1/R2/R3/R4, zodat op die ingangen een gelijkspanning van ongeveer 6 V staat. Het van de voor- of eindversterker afkomstige audiosignaal (een kanaal is voldoende) wordt toegevoerd aan de beide IC's. De massa-lijn van dit signaal wordt verbonden met de spanningsdeler (dit betekent wel dat de voedingen en de massalijnen van de versterkers en deze schakeling streng gescheiden moeten blijven voor een goede werking). Zodra een wisselspanning wordt gedetekteerd van circa 60 mV of groter, zal afhankelijk van de polariteit van die spanning de uitgang van IC1 of IC2 hoog worden. Via R6 of R7 en D1 wordt dan transistor T1 in geleiding gestuurd. Deze ontlaadt dan kondensator C3. Als T1 niet geleidt, wordt C3 langzaam opgeladen via weerstand R18. Wordt er enkele minuten lang geen audiosignaal gedetekteerd, dan stijgt de spanning over C3 zo ver dat IC3b een klokpuls krijgt. Dat heeft tot gevolg dat IC3a wordt ge-reset, waardoor T2 afschakelt en de hoogspanning wegvalt. Via R11 en D3 wordt T1 van basisstroom voorzien, zodat de klok-ingang van IC3b verder voortdurend laag blijft. IC3b reset zichzelf weer bijna onmiddellijk via R15 en C5. De tijd tussen klokken en resetten van IC3b is zo kort dat Rel gewoon aangetrokken blijft en de gloeispanning op de buizen blijft staan.

Er zijn nog twee toetsen aanwezig waarmee de gebruiker met de hand kan ingrijpen. Met S1 kan men de hoogspanning weer inschakelen door IC3a te Betten. Met S2 kan de versterker weer in de standby-toestand worden gezet. Er wordt dan handmatig een klokpuls voor IC3b gegenereerd.