De seconde is de internationale standaardeenheid van tijd. Zij is gedefinieerd als de duur van 9 192 631 770 perioden van de straling die correspondeert met de overgang tussen de twee hyperfijnenergieniveaus van de grondtoestand van een 133Ce-atoom in rust bij een temperatuur van 0 K. Het symbool voor deze eenheid is s. De afkorting sec is geen standaardafkorting.
Het woord seconde is afkomstig van het Latijnse "pars minuta secunda" dat letterlijk tweede kleine deel betekent. Voor een deel heeft dat betrekking op het zestigtallige stelsel zoals dat in Babylon in gebruik was. Men verdeelt tegenwoordig nog steeds uren en booggraden eerst in 60 minuten (dat wil zeggen kleine deeltjes) en deze weer in 60 seconden (tweede kleine deeltjes). Het woord heeft betekenissen in de natuurkunde, de wiskunde en de muziek.
Oorspronkelijk is een seconde een 60e deel van een minuut, die op zijn beurt een 60e deel van een uur is, terwijl een uur een 24e deel van een zonnedag is. Een seconde is dus oorspronkelijk het 86 400e deel van een gemiddelde zonnedag. Doordat de seconde nu niet langer gedefinieerd is als een vast gedeelte van de dag, is het noodzakelijk geworden nu en dan een of zelfs twee schrikkelseconden in te voegen.
De minuut is vastgesteld op 60 seconden. De afkorting is m of de afkorting min of het symbool apostrof.
In de natuurkunde wordt de minuut over het algemeen niet gebruikt, en zeker niet afgekort.
De naam minuut komt uit het Latijn, waar de indeling van het uur in minuten als "pars minuta prima" werd aangeduid, hetgeen betekent; eerste kleine deel. Ook de term seconde stamt uit deze systematiek, van volgende of tweede deel.
In één minuut tijd draait de aarde 15 boogminuten om haar as. Een hoek van één boogminuut, gezien vanuit het middelpunt van de aarde, komt overeen met een afstand van één zeemijl op het aardoppervlak.
Voor tijdstudies zal soms de centiminuut voorkomen. Deze tijdseenheid geeft 1/100 van een minuut weer. Een centiminuut staat gelijk aan 0,6 seconden.
Waarom telt een minuut nu zestig seconden? En een uur zestig minuten? Waarschijnlijk is dit getal gekozen omdat 60 makkelijk deelbaar is. Een halve minuut is 30 seconden, een derde minuut is 20 seconden, een kwart 15, een vijfde 12, een zesde 10 enzovoort. Daarom zijn Babylonische astronomen als eerste 'sexagesimale getallen' gaan gebruiken. (Dus met basis 60.) En is dit later door anderen overgenomen.
Het uur is vastgesteld op 60 minuten ofwel 3600 seconden. De afkorting is h.
Vroegere definities van het uur waren:
De seconde is een oude eenheid. De oorspronkelijke definitie van de seconde is gebaseerd op de definitie van een etmaal. De seconde is één zestigste deel van een minuut, een minuut is één zestigste van een uur, en een uur is één vierentwintigste van een etmaal. Als een etmaal wordt gezien als de tijd tussen twee opeenvolgende hoogste zonnestanden blijkt dat deze definitie niet nauwkeurig genoeg is, want de duur van een etmaal kan, onder andere door de niet-cirkelvormige aardbaan, enigszins variëren.
Om de seconde te standaardiseren werd een gemiddeld etmaal gedefinieerd, en de seconde werd één 86 400ste daarvan (= 60 × 60 × 24).
Deze definitie voldeed prima, totdat astronomen erachter kwamen dat ook de gemiddelde dag niet zo constant is als men zou willen. De aarde draait namelijk steeds langzamer. In 1956 werd door de Internationale Commissie voor Maten en Gewichten de gemiddelde dag van het jaar 1900 als officiële uitgeroepen, en de seconde werd gedefinieerd als één 31 556 925,974 7-ste van dat jaar. Deze definitie was niet handig, want niemand kon meer meten hoe lang het jaar 1900 precies geduurd had.
Met de introductie van de atoomklokken werd het mogelijk de seconde uiterst nauwkeurig te definiëren. De hierboven genoemde atomaire definitie is in 1967 internationaal vastgelegd. Sindsdien worden er af en toe schrikkelseconden aan de officiële tijd toegevoegd om ervoor te zorgen dat deze in de pas blijft lopen met de draaiing van de aarde.