Home - Wetenschap - Chemie - Elementen - Cadmium
Afkorting: Cd
Cadmium is een zilvergrijs overgangsmetaal.
Nucleaire eigenschappen
Atoomnummer: 48
| Schil | Aantal electronen |
|---|---|
| 1 | 2 |
| 2 | 2, 6 |
| 3 | 2, 6, 10 |
| 4 | 2, 6, 10 |
| 5 | 2 |
Isotopen
| Atoom- gewicht |
Vervaltijd | Verval- vorm |
Vervalproduct |
|---|---|---|---|
| 106 | Stabiel | ||
| 107 | 6,50 h | Electronen vangst | 107Ag |
| 108 | Stabiel | ||
| 109 | 462,6 d | Electronen vangst | 109Ag |
| 110 | Stabiel | ||
| 111 | Stabiel | ||
| 112 | Stabiel | ||
| 113 | 7,7*1015 j | β | 113In |
| 114 | Stabiel | ||
| 115 | 53,46 h | β | 115In |
| 116 | Stabiel | ||
Van nature komen er op aarde zes stabiele cadmium isotopen voor. Daarnaast zijn er 27 radioisotopen bekend, waarvan 113Cd met een halveringstijd van 7,7*1015 jaar het langst leeft en ook nog zo'n 12% van het totaal aanwezige cadmium uitmaakt. De overige radioactieve isotopen, waaronder Cadmium-103, hebben halveringstijden in de orden van dagen, uren en minuten.
Fysische eigenschappen
Kookpunt: 1038 K
Smeltpunt: 594 K
Dichtheid bij 293 K en 1000 hPA: 8650 kg/m3.
Biologische eigenschappen
Toxicologie en veiligheid
Cadmium is een van de weinige elementen die totaal geen bekende (2007) functie hebben voor organismen. Zelfs in zeer lage concentraties zijn metallisch cadmium en cadmiumverbindingen uiterst giftig doordat ze zich opeenhopen in organismen en ecosystemen. Geïnhaleerde cadmiumdampen kunnen grote schade aanrichten met fatale gevolgen in de nieren en luchtwegen. Via orale toediening kan cadmium schade aanrichten in de lever en nieren. Van veel cadmiumverbindingen is bekend of wordt anders sterk vermoed dat ze kankerverwekkend kunnen zijn. Cadmiumvergiftiging kan leiden tot de itai-itaiziekte, dat uit het Japans vertaald kan worden als "pijn-pijn"-ziekte.
Uitgestoten cadmium komt, in tegenstelling tot sommige andere zware metalen als lood, in ons voedsel terecht doordat het opgenomen wordt door planten. De cadmium wordt opgeslagen in de lever en nier van dieren die deze planten eten. Ook is een directe inname mogelijk; in bladgroenten als sla en spinazie komen snel hoge concentraties cadmium voor. Putwater uit vervuilde gebieden bevat cadmium, en verder zijn sommige stofdeeltjes cadmiumrijk, en deze kunnen door inslikken of inademen opgenomen worden in het lichaam.
Lage blootstelling aan cadmium geeft geen onmiddellijke gezondheidsproblemen, maar schaadt de gezondheid op lange termijn; het verstoort de werking van de nieren, en maakt de beenderen minder sterk (osteoporose en botbreuken). Uit een recent (2006) en grootschalig onderzoek in de Noorderkempen is gebleken dat er een verband is tussen het inademen van grote hoeveelheden cadmium en het voorkomen van longkanker. Het wordt door de IARC dan ook ingedeeld als een "kankerverwekkend voor de mens"
Bronnen
Cadmium bevattende ertsen zijn relatief zeldzaam. Het enige mineraal dat noemenswaardige hoeveelheden cadmium bevat is greenockiet, waarin het als cadmiumsulfide (CdS) voorkomt. Het wordt vrijwel altijd aangetroffen in combinatie met sfaleriet, dat uit zinksulfide (ZnS) bestaat. Cadmium is een bijproduct van de zinkwinning en in mindere mate van lood- en koperwinning. Daarnaast is zo'n 10% van het wereldwijd gebruikte cadmium afkomstig uit de recycling van batterijen en andere cadmiumhoudende consumentengoederen.