Home - Wetenschap - Chemie - Elementen - Goud
Afkorting: Au
Goud is een geel metalliek overgangsmetaal. Het is al sinds de stroomculturen (Nabije Oosten van 3500 v.Chr. tot 800 v.Chr.) zeer gewaardeerd en is roestvrij, daarom wordt goud soms "de koning der metalen" genoemd.
Nucleaire eigenschappen
Atoomnummer: 79
| Schil | Aantal electronen |
|---|---|
| 1 | 2 |
| 2 | 2, 6 |
| 3 | 2, 6, 10 |
| 4 | 2, 6, 10, 14 |
| 5 | 2, 6, 9 |
| 6 | 2 |
Isotopen
| Atoom- gewicht |
Vervaltijd | Verval- vorm |
Vervalproduct |
|---|---|---|---|
| 195 | 168,10 d | Electronen vangst | 195Pt |
| 197 | Stabiel | ||
Er is één stabiele isotoop van goud bekend en ongeveer 18 instabiele, waarvan 195Au met een halveringstijd van ruim 168 dagen het stabielst is.
Fysische eigenschappen
Kookpunt: 3081 K
Smeltpunt: 1337 K
Dichtheid bij 293 K en 1000 hPA: 19320 kg/m3.
Biologische eigenschappen
Toxicologie en veiligheid
Voor het menselijk lichaam is zuiver goud onschadelijk en de meeste goudverbindingen zijn niet bijzonder giftig. Lever- en nierbeschadigingen, dermatitis en colitis kunnen echter ontstaan bij relatief hoge doses goudverbindingen (in de orde van grootte van wekelijks enkele tienden van een gram) zoals nodig bij de behandeling van reumatoïde artritis. Soms met dodelijke afloop. Colloïdaal goud kan worden opgenomen door zogenaamde macrofagen, cellen die een belangrijke rol spelen bij het op gang houden van ontstekingsprocessen (zoals bij reuma), waarna deze worden gedood (en de ontsteking wordt geremd). Hiertoe wordt dit goud veelal geïnjecteerd in patiënten (omdat hoge doses nodig zijn voor effect).
Verder kan goud (als zogeheten spore-element) een belangrijke positieve rol spelen voor allerlei enzymatische processen; en dit kan waarschijnlijk optreden bij lage hoeveelheden in lichaam. Het menselijk lichaam (bij een gewicht van 70 kg) bevat van nature ca. 0,2 mg goud.
Bronnen
Door de relatieve inertheid komt goud veelal in ongebonden vorm in de natuur voor. Soms wordt het in grote hoeveelheden aangetroffen, maar meestal komt het voor als spore-element in mineralen. In vrijwel de gehele aardkorst komt goud in zeer lage concentraties voor in de mineralen petziet, calaveriet en sylvaniet. De hoeveelheden zijn echter voor commerciële winning volstrekt onrendabel. De hoogste concentraties worden sinds 1880 gevonden in Zuid-Afrika en zo'n tweederde van de gehele wereldproductie is uit dat land afkomstig. Andere grote goudmijnen bevinden zich in Nevada en South Dakota in de Verenigde Staten. Bij de belangrijkste goudproducerende landen horen (in 2001) ook Australië, Indonesië en China. Ongeveer twee derde van de winning gebeurt in open mijnen (dagbouw) en geeft grote hoeveelheden afval. Voor het goud van een ring van 10 gram met een gehalte van 18 karaat ontstaat 18000 kg afval. Twee bekende goudwinningsmethoden gebruiken het giftige natriumcyanide en eveneens giftige kwik volgens:
4 Au + 8 NaCN + O2 + 2 H2O → 4 NaAu(CN)2 + 4 NaOH.
Het giftige natriumcyanide heeft onder andere een grote milieuramp veroorzaakt bij de Summitville mijn in Rio Grande County, Colorado in de Verenigde Staten.
Vooral vroeger werd kwik gebruikt omdat goud daarin oplost (goud-kwik amalgaam).
Gewoonlijk komt goud voor als fijne korrels, verspreid in een gesteente, of als onzichtbaar goud.