Polonium

Home - Wetenschap - Chemie - Elementen - Polonium

Afkorting: Po

Polonium is een zilvergrijs metalloïde.

Polonium is een vrij vluchtige metallieke geleider. Dat maakt vooral ²¹⁰Po - de meest voorhanden zijnde isotoop - een gevaarlijk materiaal. Het heeft een halveringstijd van 138 dagen en een milligram Polonium 210 geeft evenveel alfastraling als 5 gram Radium en is dus uiterst radioactief. Polonium 210 geeft veel hitte af omdat de alfastraling vlak bij of in de bron tot hitte dissipeert. Dit levert besmettingsgevaar op. Een hoeveelheid van 0,5 g puur ²¹⁰Po bereikt al gauw een temperatuur van 750 K. Een gram ²¹⁰Po produceert aanvankelijk 140 watt warmte-energie.

Aleksandr Litvinenko, voormalig geheim agent van de KGB en criticus van de Russische regering-Poetin, werd vermoedelijk vermoord met Polonium-210, zo meldden Britse toxicologen op 24 november 2006, de dag na zijn overlijden.
Mario Scaramella, een Italiaanse kennis van de vergiftigde ex-KGB'er Alexander Litvinenko, blijkt zelf vijf keer de dodelijke dosis van de radioactieve en dodelijke stof polonium 210 in zijn lijf te hebben. Bovendien zou ook hij op de Russische dodenlijst staan.
Polonium-210 komt ook voor in sigaretten(rook). De sigarettenindustrie ontdekte dit al tientallen jaren geleden en probeerde op verschillende manieren het polonium te verwijderen, maar is daar nooit in geslaagd.

Nucleaire eigenschappen

Atoomnummer: 84

Schil	Aantal electronen
1	2
2	2, 6
3	2, 6, 10
4	2, 6, 10, 14
5	2, 6, 10
6	2, 4

Isotopen

Atoom- gewicht	Vervaltijd	Verval- vorm	Vervalproduct
208	2,898 j	α	²⁰⁴Pb
209	102 j	α	²⁰⁵Pb
210	138,376 d	α	²⁰⁶Pb

Van polonium zijn geen stabiele isotopen bekend. De enige voorkomende isotopen zijn radioactief en hebben halveringstijden van een half jaar tot enkele duizenden jaren.

Fysische eigenschappen

Kookpunt: 1235 K
Smeltpunt: 527 K
Dichtheid bij 293 K en 1000 hPA: 9320 kg/m³.

Biologische eigenschappen

Polonium komt niet in stabiele vorm voor in de natuur en zal waarschijnlijk geen waarde hebben.

Toxicologie en veiligheid

Polonium is na opname in het lichaam door zijn intensieve alfa-straling uitzonderlijk gevaarlijk voor de gezondheid. De toegestane dosis is niet meer dan 0,03·Ci (= 1110 Becquerel) ofwel 6,8 picogram. De LD50 bij opname door de mond zou ongeveer 50 nanogram zijn. Dat maakt deze stof ongeveer 7 x 10⁶ maal zo gevaarlijk als blauwzuur (HCN). Het is een met chemische methoden nagenoeg ondetecteerbaar vergif, tenzij men aan de mogelijkheid van stralingsziekte denkt en de straling in lichaamsvloeistoffen gaat meten. Aan de andere kant is het ook zodanig lastig te verkrijgen dat als het wordt ontdekt onmiddellijk vermoedens zullen rijzen waar men de dader moet zoeken - in staatsorganisaties of nucleaire installaties. De markt voor dit soort stoffen wordt zeer nauwkeurig gecontroleerd.

Bronnen

Het is een zeldzaam metaal, dat voorkomt als vervalproduct in uranium-houdende ertsen zoals pekblende of monaziet, en is beduidend zeldzamer dan radium (slechts 0,2% van het radiumgehalte). ²⁰⁹Po kan door het bombarderen van ²⁰⁹Bi met neutronen op milligramschaal vervaardigd worden in een kernreactor. Het chemisch scheiden van het polonium van het resterende bismut is niet ingewikkeld.