Stamtoonladder
Hieronder zien we het piano klavier met zijn witte en zwarte toetsen. De witte toetsen zijn voor de stamtonen C, D, E, F, G, A B en C. De zwarte toetsen zijn de afgeleide tonen. Als we alleen de witte toetsen gebruiken om de stamtoonladder te maken beginnen we met de C-toets.
Wat ook opvalt is dat niet tussen alle witte toetsen een zwarte toets zit. De reden is dat van toets tot toets, ongeacht de kleur, er een halve toon verschil is. Het klavier bevat alle 12 tonen en wordt chromatisch genoemd. Zouden we een instument hebben die naast de witte toetsen bv alleen de Bes en/of Fis toetsen erbij hebben, of zelfs alleen witte toetsen hebben, spreken we van een diatonisch instrument. Dit zie je b.v. veel bij harmonica's.
Een majeurtoonladder bestaat uit 7 intervallen, waarvan 5 van een hele toonafstand en 2 van een halve toonafstand, verdeeld als volgt, te beginnen bij de grondtoon I:
I----1----II----1----III---1/2---IV----1----V----1----VI----1----VII---1/2---VIII
De toon met nummer VIII is het octaaf van de grondtoon. Na deze toon wordt de ladder herhaald, waarbij dit octaaf als grondtoon dient.
We leggen nu de basis toonladder onder de stappen en krijgen het volgende beeld:
I----1----II----1----III---1/2---IV----1----V----1----VI----1----VII---1/2---VIII
C----------D----------E-----------F---------G----------A----------B------------C
We kunnen nu ook gelijk zien waarom er tussen de E en F en de B en C geen zwarte toetsen zitten. Deze stappen zijn een halve toon groot.
De boven getoonde toonladder noemen we C majeur. Majeur slaat op de afstand tussen C en E welke 2 hele tonen groot is. Een andere naam voor majeur is grote terts toonladder, dus kunnen we deze ladder ook C groot noemen.
Omdat er 12 tonen in de octaaf passen kan de ladder met ieder van de deze tonen beginnen. Dit proces noemen we transponeren. We zorgen ervoor dat de stapgroottes gelijk blijven.
De 7 tonen die in een toonladder gebruikt worden noemen we de laddereigen tonen.