Rob's web

Zet uw afstemmer op haren en snaren

De Philips onderdelenpakketten bevatten al hetgeen nodig is om een goed functionerend apparaat te bouwen, maar de afwerking en het inbouwen ervan worden aan de fantasie van de amateur overgelaten. De inventiviteit van sommigen is wat dit betreft grenzeloos. Grote aantallen sigarenkistjes, zeepdozen en zelfs uitgeholde boeken hebben op die manier een onbedoelde maar nuttige bestemming gekregen.

Een niet onbelangrijke groep amateurs valt op dit punt echter lelijk door de mand. Zodra het apparaat de gewenste geluiden voortbrengt, op de vereiste manier lampjes in-en uitschakelt of een andere verlangde functie verricht, slijt het zijn verdere levensdagen hangend aan een paar draadjes en zonder knoppen.

In dit artikel zal een aantal suggesties warden gedaan om aan die ongewenste toestand een eind te maken, met name wat betreft de middengolf-afstemeenheid R 6605 en de FM-afstemeenheid R 6610. Toegegeven, je wordt verdraaid handig in het vinden van de stations, ook zonder dat een wijzer die op een keurige geijkte schaal aanwijst, maar de afstemmer zal een veel plezieriger aanblik geven en veel prettiger in de omgang zijn wanneer hij netjes in een kastje is gebouwd en voorzien is van een afstemschaal. Da kastjes laten we nog even rusten en we beperken ons in dit artikel tot de afstem-inrichting.

Hoe maakt men een fijnbesnaarde afstemmer?

Een afsteminrichting bestaat gewoonlijk uit de volgende onderdelen:

Het onderdelenpakket voor de FM-afstemeenheid bevat het grote snaarwiel, maar het pakket voor de middengolfafstemmer niet. De "standaard"-trommels passen echter op de as van de afstemcondensator. Zo'n snaarwiel en de andere genoemde onderdelen kan men echter in de meeste radiodetailzaken kopen. Als de kleine snaarwieltjes moeilijkheden opleveren, is er misschien wel iemand in uw omgeving die de meccanodoos net ontgroeid is. Ook de aanschaf van de as, waarop de afstemknop moet komen, kan problemen geven. Sloop dan een oude potentiometer zodanig, dat de as helemaal rond kan draaien.

Snaren

In de afbeeldingen 1, 2 en 3 is een aantal mogelijkheden getekend om een afsteminrichting te maken. Ondanks de verscheidenheid in mogelijkheden moeten aan een goede afsteminrichting enkele algemene eisen worden gesteld:

  1. Op de as van de afstemcondensator of de afstemspoel mag bij voorkeur geen radiale kracht worden uitgeoefend.
  2. Als men de afstemknop naar rechts draait ("kloksgewijs" zeggen de Engelsen) verwacht iedereen dat ook de wijzer naar rechts beweegt. Doet u het andersom, dan zal een ieder, uzelf incluis, altijd eerst de verkeerde kant op draaien.

De eerste eis is verduidelijkt in afb. 4. De twee delen van de snaar oefenen trekkrachten uit op het snaarwiel. In de linker figuur grijpen deze krachten aan in punt A, maar doordat ze tegengesteld gericht en natuurlijk even groot zijn, heffen ze elkaar op. In de rechter figuur grijpen de krachten aan in de punten B en C, maar hier trekken ze dezelfde kant op, zodat op de as van het snaarwiel een kracht wordt uitgeoefend in de richting van de pijl.

Niet alle voorbeelden voldoen aan deze eis. Die uit de afbeeldingen 2 en 3 zijn goed, maar in het geval van afbeelding 1 trekt de snaar naar één kant. Nu is dit geen halszaak, als u er maar voor zorgt dat de snaar niet al te strak staat en dat de afstemcondensator of -spoel en de afstemeenheid in zijn geheel voldoende stevig zijn gemonteerd om die kracht te kunnen opvangen. De aslagers van afstemspoel of -condensator worden echter zwaarder belast.

Aan de tweede eis voldoen alle voorbeelden. De pijlen bij de kleine wieltjes geven aan welke draairichting correspondeert met die van het grote snaarwiel. Alleen wanneer de pijltjes rechtsom wijzen, kan in de plaats van het betrokken snaarwieltje de afstemas met de knop worden gemonteerd. In het voorbeeld van afb. 1 kan men dus kiezen uit twee plaatsen voor de afstemknop.

Het spreekt vanzelf dat alle snaar-wieltjes, de trommel en de afstem-as in hetzelfde vlak gemonteerd moeten worden (behalve bij de afstemschaal van afb. 3, als die "om een hoekje" gaat). Dit kan het best gebeuren door alle wieltjes en de afstemas op een plaatje hout of aluminium te monteren. De afstemeenheid komt aan de achterkant van dit plaatje, terwijl de as van de afstemcondensator of -spoel er doorheen steekt en de trommel dus aan de voorkant van het plaatje komt.

Het omleggen van de snaar

De meeste snaarwielen hebben aan de buitenkant twee openingen waardoor de snaar naar binnen kan worden gevoerd. Als de trommel zich in een van de twee uiterste standen bevindt, moet de snaar nog een klein eindje om de trommel liggen. Ligt het afgewikkelde eind meer dan een halve slag om de trommel, dan hebt u het verkeerde gat gebruikt.

Het omleggen en op maat maken van de snaar gaat het gemakkelijkst op de volgende manier. Draai de trommel geheel naar rechts en knip een stuk snaar af dat ten minste tien centimeter langer is dan u nodig denkt te hebben. Bevestig de snaar door middel van een oogje binnen in de trommel en leg hem rechtsom in de richting van de pijlen over de kleine snaarwieltjes. Wikkel hem enkele slagen om de afstemas. Teruggekomen bij de trommel draait u deze geheel naar links en steekt u het snaareinde door het eerste gat in de trommel dat u tegenkomt. U kunt nu de lengte van de snaar bepalen. Deze lengte moet zodanig zijn dat het veertje dat tussen het snaareind en het bevestigingspunt in de trommel komt, constant enigszins uitgerekt is.

Nu moet alleen de wijzer nog worden gemaakt. Hiervoor is b.v. een stukje rood montagedraad goed bruikbaar. Dit stukje draad kan enkele malen om de snaar worden gebogen. De juiste plaats kunt u vinden door de afstemknop geheel naar links of naar rechts te draaien.

Het maken van afstemschalen

Een afsteminrichting is niet compleet zonder afstemschaal, waarop de frequenties, de stations of de kanalen zijn aangegeven. Een aantal tips voor het zelf maken van zo'n schaal zal in het volgende nummer worden gepubliceerd.