Ervaringen, opgedaan met de bouw van een 2 meter VFO
De laatste tijd gaan er steeds meer amateurs toe over de kristaloscillator in hun twee meter zender te vervangen door een VFO. Wil men n.l. nog meetellen, vooral tijdens perioden met goede condities, dan is een VFO absoluut een noodzaak geworden. Er zijn echter nog talloze amateurs, die werken met de bekende 6 of 8 MHz dumpkristallen, maar het eenvoudig niet aandurven om met de bouw van een VFO te beginnen. Speciaal voor deze amateurs is dit verhaal bedoeld, waarin ik wat wil vertellen over de ervaringen, die ik heb opgedaan met de bouw van een VFO.
De VFO die ik wilde bouwen moest aan de volgende eisen voldoen:
- stabiel zijn op twee meter;
- voldoende output geven om de twee meter zender goed te kunnen sturen;
- direct op de zender kunnen worden aangesloten i.p.v. het 6 MHz kristal.
Na enig gezoek in allerlei bladen ben ik tenslotte gaan experimenteren met een VFO, beschreven door PA0GBY, in Electron, februari 1970. Deze VFO ging uit van een 8 MHz oscillator, waarna het signaal werd verdrievoudigd naar 24 MHz.
Aangezien ik voor de zender een signaal moest hebben van 6 MHz, heb ik de oscillator op 6 MHz laten werken en werd de tweede buis, EF80, geschakeld als buffertrap. Er zijn daartoe enkele wijzigingen aangebracht in het ontwerp van PA0GBY.
De VFO bestaat bij mij uit twee delen: het afstemgedeelte (fig. 1) en het buizengedeelte (fig. 2), met daarbij de gestabiliseerde voeding van 250 V (0A2 en OB2 in serie). Beide delen moeten zeer stevig worden gebouwd. Vooral aan het afstemgedeelte moet grote zorg worden besteed, omdat dit grotendeels bepalend is voor de stabiliteit van de VFO. Ik heb het afstemgedeelte gebouwd in een plaatstalen kastje met daarin een chassis van 2,5 mm dik aluminium. Op dit chassis zijn de verschillende onderdelen stevig gemonteerd. Aan de buitenkant van dit kastje bevindt zich een 1800 schaal met vertraging, zodat heel nauwkeurig kan worden afgestemd.
Fig. 1.
Fig. 2.
Voor de variabele condensator werd een zeer stevige, verzilverde condensator genomen van tweemaal 100 pF, waarvan maar een gedeelte wordt gebruikt. Uit deze variabele condensator werden op den na, alle draaihare platen verwijderd. Parallel hieraan werd een zilverrnica condensator van 200 pF en een toltrimmer van 30 pF (stevige kwaliteit) geplaatst om de zaak in de band te brengen. Voor de beide deekapaciteiten werden C's genomen van 1000 pF, omdat deze toevallig voorhanden waren. Het afstemgedeelte is d. m. v. een circa een meter lange stereo coaxkabel (A-B) verbonden met het buizengedeelte.
In het oorspronkelijke schema van het buizengedeelte was tussen A en het stuurrooster van de oscillatorbuis, een condensator van 33 pF opgenomen. Deze waarde bleek bij mij echter niet te voldoen, aangezien de oscillator toen niet erg stabiel wilde oscilleren en zelfs in een bepaalde stand van de afstemcondensator afsloeg. Ik ben toen wat met de waarde van deze condensator gaan experimenteren en tenslotte bleek een waarde van 400 pF het beste te voldoen.
Verder hebben zich bij de bouw van de VFO eigenlijk Been moeilijkheden voorgedaan. Het verdient wel aanbeveling om ook met L3 te experimenteren om de juiste mate van koppeling met L2 te verkrijgen, doch dit is verder niet erg kritisch.
Enkele spoelgegevens:
L1 23 wdngen geem. Cu diameter 1 mm, op kern van 25 mm;
L2 30 wdngen geem. Cu diameter 0,3 mm, op kern van 25 mm;
L3 6 wdngen geem. Cu diameter 0,5 mm, koude kant van 12.
Toen de VFO bedrijfsklaar was, werd deze eerst m.b.v. een communicatie ontvanger afgeregeld op 6 MHz, waarna de frequentie stabiliteit werd gecontroleerd met een omroepzender in de 6 MHz band. Het resultaat was werkelijk goed te noemen, want na een opwarmtijd van circa tien minuten bleef de VFO zero-beat met de omroepzender. Zelfs na drie uur aanstaan van de VFO was er van een interferentietoon nog geen sprake. Toen de VFO later door de PTT werd gekeurd, bleek het frequentieverloop gedurende ongeveer een half uur dan ook niet meer te zijn dan ongeveer 400 Hz op de twee meter band.
Tenslotte nog iets over de koppeling van de VFO met de zender:
De VFO is bij mij volgens figuur 3 verbonden met de zender. Het 6 MHz kristal werd uit de houder gehaald en de coax van de VFO werd in de houder geplugd. Tussen coax en kristalhouder is wel een C van 100 pF opgenomen om een enigszins redelijke aanpassing,te krijgen van de laagohmige coaxkabel naar de hoogohmige ingang van de voormalige lcristaloscillator.
Fig. 3.
Toen de zender werd aangezet, bleek de EL41 (voorheen 6 MHz kristaloscillatorbuis) over de houdercapaciteit wild te genereren. Dit wilde genereren werd opgeheven door de HF smoorspoel in de katode van de EL41 kort te sluiten naar aarde.
Het genereren was toen voorbij en er stond een zeer stabiel VFO gestuurd twee meter signal in de lucht.
Een andere methode van aanpassing is getekend in figuur 4.
Fig. 4.
Ik hoop met dit verhaaltje de mensen, die het nog steeds niet hebben aangedurfd om een twee meter VFO te bouwen, duidelijk te hebben gemaakt, dat het, mits zorgvuldig gebouwd, echt niet zo moeilijk is.
Probeert u het ook eens?
Tot horens met uw VFO gestuurde zender.
Opmerking: condensatoren in de schema's aangeduid met + zijn zilvermica condensatoren.
PA0TVH.