RTTY autostart en antispace

Met de hierbij beschreven schakeling is het mogelijk om geheel automatisch de motor van de telexmachine in en uit te laten schakelen, afhankelijk van het felt of al dan niet een RTTY-signaal wordt ontvangen (autostart).

Tevens is een voorziening getroffen die voorkomt dat de machine gaat staan ratelen indien er een constante space-toon wordt ontvangen (anti-space).

Hoewel deze schakeling in eerste instantie is ontworpen als uitbreiding op de DJ6HP RTTY-ontvangconverter, is het apparaat ook op andere ontvangconverters aan te sluiten.

Autostart

De autostartschakeling mag de motor van de telexmachine pas inschakelen indien gedurende tenminste twee seconden afwisselend een mark- en een spacetoon wordt ontvangen. De autostartschakeling moet de motor weer uitschakelen indien gedurende minstens 30 seconden Been space-mark-wisseling meer is ontvangen.

Aan deze voorwaarden wordt voldaan indien de motor wordt geschakeld met een herstartbare monostabiele multivibrator, die een eigen pulsduur van 30 seconden heeft. Deze monostabiele multivibrator mag alleen gestart worden op het moment dat een marktoon begint. Bovendien mag het starten slechts plaatsvinden indien gedurende twee seconden een RTTY-signaal, bestaande uit mark- en space-afwisselingen, wordt ontvangen. Deze laatste voorwaarde is met een aantal poorten te realiseren.

Valt tijdens het draaien van de motor het RTTY-signaal om de een of andere reden weg, dan dient de selectormagneet van de machine continu te worden bekrachtigd, zodat wordt vermeden dat de machine wartaal afdrukt. Voor deze functie wordt gebruikgemaakt van de eerdergenoemde poortschakeling, waarbij de sturing van de schakeltransistor in de RTTY-ontvangconverter door deze poortschakeling continu wordt gemaakt, zodat de selectormagneet bekrachtigd blijft, totdat het RTTY-signaal weer terugkomt.

Anti-space

De anti-space schakeling moet voorkomen dat de machine gaat ratelen indien tijdens het draaien van de motor plotseling een constante spacetoon wordt ontvangen, b.v. ten gevolge van QRM.

Ook deze schakeling is met poorten te realiseren, waarbij wederom de sturing van de schakeltransistor voor de selectormagneet continu wordt gemaakt, zolang er een spacetoon wordt ontvangen die langer dan een telexteken duurt.

Het schema

Het schema is getekend in fig. 1. De ingang van poort Ni is hoog tijdens afwezigheid van mark- of spacetonen op de punten A en B. Deze punten zi.jn aangesloten onmiddellijk achter de mark- en spacefilters in de RTTY-ontvangconverter.

Fig 1
Fig. 1. Schema autostart en antispace voor RTTY.

Zodra er echter een mark- of spacetoon binnenkomt dan wordt dit signaal gedetecteerd door D1 en D2, waardoor C1 geladen wordt met een negatieve spanning t.o.v. aarde. De loper van P1 wordt laag en de uitgang van N1 wordt hoog. P1 wordt zodanig ingesteld dat de loper alleen voldoende laag wordt indien (afwisselend) zowel mark als space wordt ontvangen.

Wordt van een RTTY-zender b.v. alleen de marktoon ontvangen dan wordt C1 niet voldoende geladen omdat de marktoon steeds wordt onderbroken door de spacetoon (die echter niet wordt ontvangen om de een of andere reden). Hetzelfde geldt indien alleen de spacetoon wordt ontvangen en de marktoon gestoord is.

N2 en N3 vormen in combinatie met de weerstanden van 430 ohm en 2,7 kilo-ohm een Schmitt trigger, die volledig omschakelt indien de uitgang van Ni van laag naar hoog gaat. De uitgang van N3 gaat dan eveneens van laag naar hoog. Dit is een voorwaarde waaraan voldaan moet worden om de motor in te schakelen.

De andere voorwaarde bestaat uit het ontvangen van space/mark wisseling. Hiertoe wordt de marktoon apart gelijkgericht met D4. Met de aldus verkregen gelijkspanning wordt via P3 een monostabiele multivibrator type 74122 gestart, zodat T1 gaat geleiden en het motorrelais wordt bekrachtigd. Telkens als er een wisseling van space naar mark plaatsvindt wordt de monostabiele multivibrator opnieuw gestart. Normaal vindt dit binnen 30 seconden plaats, zodat de motor in dat geval gewoon blijft doordraaien.

Is er echter gedurende 30 seconden Been space/mark-wisseling meer voorgekomen dan wordt de uitgang van de monostabiele multivibrator laag en via T1 en het relais wordt de motor uitgeschakeld. Zodra er echter weer een volwaardige RTTY-signaal ontvangen dan wordt de motor weer ingeschakeld met weliswaar een kleine tijdvertraging van ca twee seconden. Deze tijd is nodig om de elco's opnieuw te laden. P3 staat zodanig ingesteld dat de spanning op de loper hoog is gedurende de afwezigheid van een marktoon.

Treedt er tijdens het draaien van de motor een storing op waardoor het RTTY-signaal niet meer uit regelmatige mark/space-wisselingen bestaat, dan wordt de uitgang van N4 hoog, zodat de schakeltransistor via D6 in geleiding wordt gebracht, onafhankelijk van de signalen die de converter aan deze transistor aanbiedt. Op deze wijze wordt voorkomen dat de machine bij gestoorde ontvangst onzin gaat uittikken.

De anti-spaceschakeling wordt gevormd door N5, N6 en N7. Deze schakeling werkt op dezelfde wijze als de schakeling van Ni, N2 en N3, echter nu met dien verstande dat de uitgang van N7 hoog wordt indien een constante spacetoon (of een stoorsignaal op de spacefrequentie) wordt ontvangen. Via D7 wordt ook nu weer de schakeltransistor in de RTTYontvangconverter in geleiding gehouden, zodat de selectormagneet continu wordt bekrachtigd en de machine niet gaat ratelen.

De gehele schakeling kan worden in- en uitgeschakeld met S4. In de getekende stand staat autostart/anti-space ingeschakeld. S5 dient te worden gecombineerd met de bestaande zend/ontvang-schakelaar, zodat de motor in de stand zenden in ieder geval zal lopen.

Het aansluiten op de DJ6HP RTTY-ontvangconverter

In de converter moeten allereerst enkele wijzigingen worden aangebracht. De NORM./ REVERSE-schakelaar in de converter wordt op een andere wijze aangesloten.

Verwijder daartoe eerst de bestaande draden naar deze schakelaar en verbind in de converter aansluitpunt j met k en verbind aansluitpunt l met m. De converter staat nu in de stand NORM. geschakeld.

De nieuwe schakeling voor NORM./REVERSE staat in fig. 2 aangegeven. Hiertoe moeten op de print van de ontvangconverter twee sporen worden onderbroken, zodat de NORM./REVERSE-schakelaar tussen de op.amps en de gelijkrichtdioden kan worden opgenomen. De punten A en B van de autostart/anti-spaceschakeling moeten worden verbonden met de moedercontacten van de NORM./REVERSE schakelaar.

Fig 2
Fig. 2.

Op punt C wordt een relais aangesloten die voorzien is van stevige schakelcontacten welke de motor veilig kunnen schakelen (denk om de vonk bij het uitschakelen van de motor). De voedingsspanning van de relaisschakeling hangt natuurlijk of van het type relais. Met de aangegeven transistoren 2N1711 of 2N2219 mag deze spanning maximaal 75V bedragen. De diode welke zich in de ontvangconverter bevindt tussen basis en emittor van de schakeltransistor voor de selectormagneet (BF459 of MJE340) moet worden verwijderd. De basis van deze transistor moet nu via S4 (2 × om-schakelaar) met punt D van de autostart/antispaceschakeling worden verbonden.

De afregeling