Betrouwbaar werkende faxconverter met instelcontrole
Deze converter dient om het FSK-signaal van de HF stations om te zetten in een signaal dat aan de faxmachine FK108 kan worden aangeboden. De schakeling bevat tevens een laagdoorlaatfilter, een clipper en een versterker voor storingvrije ontvangst. De juiste instelling kan d.m.v. leds worden uitgelezen.
Beschrijving van de schakeling
Fig. 1. De faxconverter van PE1BIK.
Het LF-signaal van 1500 tot 2300 Hz uit de ontvanger wordt aangeboden aan de TBA120 waar voor het eerst door de twee dioden 1N914 begrensd wordt.
De kring die gevormd wordt door de Amroh F4 spoel en de condensator van 80 nF wordt in resonantie gebracht op 1900 Hz; dit is dan het kantelpunt van de discriminator. De juiste instelling kan worden afgelezen door een vergelijkingsschakeling met twee leds. Bij 1900 Hz dienen beide leds te branden; bij hogere of lagere frequenties slechts een van de twee. Bij ontvangst van een faxsignaal dat goed afgestemd staat zullen de beide ledjes beurtelings knipperen, maar zo snel dat dit nauwelijks zichtbaar is.
Via het laagdoorlaatfilter dat gevormd wordt door de twee weerstanden van 10 k en de drie condensatoren van 3,9 nF belandt het signaal in de als clipper-versterker geschakelde uA709. Dit IC staat op zijn maximale versterking ingesteld, hetgeen zo'n 40 à 50 dB is. De uitgang van de opamp. is via een 10k weerstand doorverbonden met punt B.
Aan dit punt B zijn verbonden:
- een als poort geschakelde NPN transistor
- een LF-versterker
- een tweedeler met twee verklikker leds De bedoeling van e.e.a. is dat:
- De poortschakeling het uit de multivibrator afkomstige signaal wel of niet doorschakelt naar de faxmachine.
- Het faxsignaal afgeluisterd kan worden; dit gebeurt bij voorkeur hier en niet via de speaker van de ontvanger. Indien goed afgestemd is zal er hier een geluid uit de speaker komen dat veel lijkt op kattegekrab!
- Via punt B een tweedeler wordt geschakeld. Aangezien deze tweedeler omklapt in de halve frequentie van het faxsignaal, zullen beide ledjes in deze schakeling mits goed is afgeregeld, nu beurtelings duidelijk waarneembaar staan te knipperen. Een drievoudige controle op de juiste afstemming is dus ingebouwd.
Bouw
Het geheel kan op z.g. veroboard worden gebouwd, waarbij niets erg kritisch is. Wel moet de multivibrator goed worden afgeschermd omdat die nogal wil stralen; beter is zelfs om dat deel van de schakeling op een apart printje te bouwen en dan alsnog goed af te schermen.
Moeilijke componenten bevat de schakeling niet, reden waarom werd afgezien van een bouwpakket met alle onderdelen.
Afregeling
Regel potmeter P3 zodanig af dat bij Been ingangssignaal op de TBA120 beide ledjes bran-den. Potmeter P4 zo instellen dat de spanningsval over de 100 ohm emittorweerstand 1 volt is. Met een toongenerator wordt nu 1900 Hz op de ingang gezet. Regel de kern van F4 zodanig af dat beide ledjes branden. Toongenerator omhoog en omlaag draaien om te controleren of de ledjes beurtelings cloven.
De instelling van de clipper is het beste te doen met een scoop bij ontvangst van een faxsignaal maar als uitgangspositie kunnen we de spanning op punt 2 van de uA709 zo instellen dat die gelijk of iets lager is dan de spanning op punt 3.
Met de potmeter P2 in combinatie met P5 wordt het maximum en het minimum signaal voor de faxmachine ingesteld. Zodanig instellen dat de machine lekker schrijft.
De diverse instelpotmeters in de multivibrator zijn misschien een beetje overbodige luxe maar op deze manier is het tenminste mogelijk dat de schakeling met iedere tor werkt.
Ontvangst van weerkaarten
Het probleem is het op tijd starten van de machine.
Voordat een weerkaart wordt uitgezonden wordt gedurende 30 seconden yolk de eigenlijke transmissie begint signalen uitgezonden die bestemd zijn voor het starten en in fase brengen van de faxmachine aan de ontvangende kant.
Binnen deze tijd moet er dus een gelijkloop tussen zender en ontvanger zijn. Omdat deze voorziening bij onze machine niet is ingebouwd moeten we op tijd met de hand starten en dat kan als volgt.
Gedurende die bewuste 30 seconden worden 60 pulsen uitgezonden. Indien we op de 52ste impuls ofwel na 26 seconden snel starten krijgen we een prima plaatje. Bij te vroeg of te laat starten worden er twee halve plaatjes afgedrukt maar in de praktijk wordt de vereiste handigheid snel aangeleerd.
Dit artikel kan misschien een uitdaging betekenen voor iemand om een automatische starter te ontwikkelen en de schakeling in CQ-PA te publiceren!
Reeds meerdere van deze converters zijn met succes gebouwd en werken zonder problemen. Ook PE1BFV uit Zeist, waar ik veel ervaringen mee heb uitgewisseld, werkt al geruime tijd met deze converter en maakt er de meest mooie plaatjes mee.
PE1BIK.
Nogmaals de fax-converter van PE1BIK
In CQ-PA nr. 23 zijn twee tekenfoutjes geslopen bij de aansluitingen van de IC's. Bij de TBA 120 moet aan de ingang het knooppunt van dioden en weerstand van 10k niet naar pin 2 lopen maar naar pin 13, zodat de plus van de linker elco van 100 µF wordt verbonden met de min van de rechter elco van 100 µF.
De aansluitingen 4 en 7 van de uA709 moeten worden verwisseld, zodat op pin 7 plus 12 volt komt to staan en op pin 4 min 12 volt komt.
Red. PA0WDW.