Veel bezitters van mechanische telexmachines van de typen T100 en T100S (automatisch) hebben na geruime tijd vastgesteld, dat hun machine zonder aanwijsbare redenen plotseling bij gebruik van het keyboard of ponsbandzender de geschreven tekens vervormt.
Bedoeld wordt, dat er dan verkeerde letters of cijfers worden afgedrukt.
De meeste amateurs vermoeden dan direct een fout in de converter of lijnstroom (60 tot 80 volt bij 40 mA). Slechts zelden blijkt de fout daar te vinden!
Het is algemeen bekend, dat elk telex-teken uit een vijf eenheden code is samengesteld. Elk van de vijf eenheden kan men digitaal met 0 of 1, wat spanning bereft met + of -, of met de toestand "stroom" of "stroomloos" aanduiden.
Als standaard voor de serie-code heeft men het internationale telegraafalfabet nr. 2 gekozen. Daardoor zal het duidelijk zijn dat voor elk teken, in elke telex een codeschakelaar voorhanden moet zijn. Deze schakelaar is het bewuste zendcontact. Onafhankelijk van de tiksnelheid wordt dit zendcontact voortdurend geopend of gesloten onder besturing door nokken-assen.
In de loop van de tijd treedt zichtbare slijtage op. De ene keer uit zich dit in metaalmoeheid van de dunne bladveertjes en de andere keer door oppervlakte veranderingen van de contactpunten (brandvlekken e.d.). Hierdoor begint het contact te denderen, de vastgestelde tijd voor het doorlopen van een code verandert en er treedt vervorming op. Zo komt er dan een verkeerd teken op het papier.
Bij de telex T100 zonder ponsbandmaker en zender is het zendcontact in een aluminium behuizing, links voor in de machine, ondergebracht. De callgever is aan de behuizing gemonteerd.
Door het afschroeven van het deksel krijgt men toegang tot het zendcontact. Vervuiling van de contacten is ook vaak de oorzaak van de vervormingen in welk geval men een stuk ponsbandpapier neemt en dit zolang tussen de gesloten contacten doorhaalt tot geen vuil meer te bespeuren valt. Gebruik hiervoor nimmer een nagelvijl of andere ruwe metalen gereedschappen; daardoor wordt de zaak alleen maar erger!
Bij de telexmachine T100 met ponsbandzender, zit aan de rechterkant van de machine, in de ponsbandzender, aan de voorkant nog een zendcontact. Door het verwijderen van de afdekkap van de ponsbandzender, het losdraaien van de beide schroeven aan de zijkant en het losdraaien van de drie schroeven aan de voorkant (aluminium afdekplaat) kunt u bij het andere zendcontact van de machine. Hier moet net zo gehandeld worden als hiervoor beschreven.
Wanneer het zendcontact erg versleten is, helpt alleen nog vervanging door een nieuwe. De inbouw hiervan is gem akkelijk en Levert geen problemen op. Na vernieuwing schrijft men enkele regels ryry eventueel met de ponsband en controleert hiermee de goede werking.
De stelschroef met de vier gaatjes dient voor de instelling van het juiste werkpunt en moet alleen verdraaid worden als alle hiervoor genoemde aanwijzingen niet helpen en er voorlopig geen vervangingscontact voorhanden is.
RTTY-amateurs die in het bezit zijn van meetapparatuur voor telex, hebben het een stuk gemakkelijker bij het afregelen en kunnen misschien andere amateurs helpen.
De telex T100S (automatisch) heeft, in tegenstelling tot de T100, bijna altijd een ponsbandmaker en zender. Bij deze telex echter heeft de geheugenzender vijf contacten, en de ponsbandzender twee contacten. De plaatsing in de ponsbandzender is gelijk aan die in de T1OQ In de geheugenzender van de T100S zijn de zendcontacten in horizontale volgorde achter de callgever geplaatst. Ook hier kunt u met ponsbandpapier proberen de vuilafzetting op de contacten te verwijderen.
De slijtage van deze contacten is betrekkelijk gering en kan met een kleine schroevendraaier eventueel gecorrigeerd worden. De stelschroeven zijn zichtbaar door de horizontale opening in de pertinax plaat.
Ook als de telex op dit moment nog geen verkeerde tekens afdrukt, is het aan te bevelen om zich van tijd tot tijd ervan te overtuigen dat de contacten niet vervuild of versleten zijn. De machine neemt die zorg in dank af!
OPMERKING: wie in het bezit is van meetapparatuur voor telex en de vervorming van de zendcontacten meten wil, moet bij de T100 de steker verwijderen en, richting zendcontact, het meetapparaat aansluiten. Bij de telex TlOOS zit de steker met een beugel vast en bevindt zich rechts naast de geheugenzender.
Veel succes en een lang en ongestoord schrift toegewenst.
DJ6UZ.