Spoelen vind je bijna in alle zelfbouwontwerpen en in bestaande ontvangers en zenders. Hoe houden we al de gebruikte types uit elkaar? Daar proberen we enig inzicht in te krijgen door middel van dit artikel.
Over een ding zijn we het snel eens: Er zijn zoveel types op de markt dat je het gevoel van wildgroei krijgt, als je al deze verschillende type-aanduidingen ziet. Nu hoeft u niet de hele opgedrukte code te identificeren om te weten met welke spoel u te maken hebt. De volledige benaming van, bijvoorbeeld, de spoel TOKO RW06A7752EK vindt u terug als 7752. Je kunt ook zeggen: de 6438 is feitelijk de 15FN8A6438EK. Albert, PA3EKN, gebruikt in zijn schema's dan ook altijd deze korte schrijfwijze. Wanneer u de tabellen bekijkt, zult u met mij tot de conclusie komen dat het aangeven van een TOKO-spoel in een schema als 10.7MHz kleur zwart absoluut onvoldoende is. Er zijn vele uitvoeringen met verschillen in windingen en inductie maar met dezelfde kleur en dat geldt voor vele spoelen.
Algemeen gebruik, antenne en oscillator spoelen ziet u in tabel 1. Deze range is bruikbaar als antenne inputfilter, oscillatoren en andere algemeen gebruik. In een toepassing waarbij alleen de primaire winding gebruikt zal worden (pin 1 - 3) hebt u niet veel te kiezen in type's met dezelfde inducties. Bijvoorbeeld, indien 54H wordt gewenst hebt u de keuze tussen de type's 3334, 6439, 6441 en 3337. Waar deze spoelen onderling in verschillen is de primaire/secondaire verhouding en `n eventuele tap op de primaire wikkeling. De type's 4174 en 4173 zijn geschikt voor gebruik in 5MHz vfo's en 9MHz toepassingen. Waneer het opschrift is verdwenen, kunt u aan de kleur de range van inductie zien,echter, dit is slechts een kleine aanwijzing. Dat verdwijnen wil gemakkelijk gebeuren wanneer een spoel in de junkbox ligt en het is daarom dat ik u aanraad, bij aanschaf, met een fijne merkpen extra de code aan te brengen op de behuizing. Een beetje blanke nagell,ak over het originele code-opschrift is ook een goede methode.
| Code | Inductie | 1-2 | 2-3 | 1-3 | 4-6 | Kleur |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 7752 | 630µH | 9 | 114 | 123 | 13 | groen |
| 6408 | 360µH | 95 | 3 | 98 | 13 | rood |
| 331208 | 330µH | 2 | 92 | 94 | 8 | rood |
| 6A356 | 158µH | 3 | 64 | 67 | 7 | blauw |
| 80046 | 158µH | 2 | 79 | 81 | 9 | blauw |
| 3333 | 45µH | 14 | 41 | 55 | 4 | violet |
| 6438 | 45µH | 10 | 30 | 40 | 8 | violet |
| 3426 | 38µH | 3 | 48 | 51 | 4 | wit |
| 6440 | 38µH | 10 | 31 | 41 | 9 | wit |
| 32696 | 23µH | 3 | 45 | 48 | 6 | wit |
| 3334 | 5.5µH | 7 | 11 | 18 | 3 | geel |
| 6439 | 5.5µH | 4 | 10 | 14 | 6 | geel |
| 6441 | 5.5µH | 4 | 11 | 15 | 7 | groen |
| 3337 | 5µH | 2 | 23 | 25 | 3 | groen |
| 4174 | 4.8µH | 17 | zwart | |||
| 4173 | 3µH | 15 | 3 | bruin | ||
| 4612 | 1.7µH | 11 | 3 | wit | ||
| 4613 | 1.7µH | 11 | 1 | wit | ||
| 4172 | 1.4µH | 1 | 8 | 9 | 3 | zwart |
| 2225 | 1.4µH | 1 | 8 | 9 | 1 | zwart |
| 3335 | 1.2µH | 4 | 4 | 8 | 2 | roze |
| 3767 | 1.4µH | 2 | 6 | 8 | 5 | roze |
| 3428 | 1.1µH | 2 | 8 | 10 | 3 | blauw |
| 3766 | 1.1µH | 2 | 6 | 8 | 5 | blauw |
In tabel 2 vindt u spoelen welke toegepa.5t kunnen worden bij middenfrequenten in de range 455-468kHz. In de praktijk is er niet veel keus in spoelen welke voor 455468kHz zijn bestemd. De verschillende verhoudingen in de primaire/secundaire windingen bepalen de input/ output impedantie. Omdat ze beiden `n tap in het midden van de winding bezitten zijn vooral de 4A888 en de 17105 geschikt in IC-MF ontwerpen met push-pull output zoals de MC1350 en de [SA]NE602.
| Code | Capaciteit | 1-2 | 2-3 | 1-3 | 4-6 | Kleur |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 11098 | 180pF | 140 | 25 | 165 | 4 | oranje |
| 12374 | 180pF | 127 | 38 | 165 | 6 | geel |
| 11100 | 180pF | 104 | 36 | 140 | 20 | zwart |
| 1A589 | 180pF | 15 | 125 | 140 | 6 | blauw |
| 1A590 | 180pF | 80 | 60 | 140 | 15 | wit |
| 4A888 | 430pF | 55 | 55 | 110 | 15 | zwart |
| 17104 | 180pF | 98 | 67 | 165 | geel | |
| 17105 | 200pF | 68 | 68 | 136 | 68 | geel |
| 41996 | 180pF | 121 | 43 | 164 | 16 | rood |
| 41997 | 180pF | 145 | 19 | 164 | 16 | blauw |
De spoelen in tabel 3 genoemd, zijn oorspronkelijk allemaal voor FM- en 10.7 MHz middenfrequenties ontworpen. Deze spoelen zijn ook geschikt voor toepassingen in bij de in amateurkringen zo populaire 9MHz-middenfrequent ontwerpen.
| Code | Capaciteit | 1-2 | 2-3 | 1-3 | 4-6 | kleur |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 30466 | none | 6 | 3 | 9 | 1 | roze |
| 30465 | 120pF | 6 | 3 | 9 | 1 | bruin |
| 4520 | 50pF | 8 | 7 | 15 | 1 | rood |
| 3892 | 82pF | 7 | 7 | 14 | 2 | rood |
| 3893 | 82pF | 7 | 7 | 14 | 3 | rood |
| 3894 | 82pF | 7 | 7 | 14 | 4 | rood |
| 1506 | 51pF | 3 | 12 | 15 | 2 | zwart |
| 6184 | 82pF | 10 | 3 | 13 | 3 | zwart |
Door het verdraaien van de kern, in of uit, kan men ± 30% variëren in frequentie. Alle spoelen, met uitzondering van de 30466, hebben een inwendig aangebrachte condensator. Met behulp van de draaibare kern kan men precies op de gewenste resonantie-frequentie afregelen. Ook hier geldt weer: de verschillende verhoudingen tussen de primaire en secondaire windingen bepalen het verschil in de input en output impedantie. Ook vind je, zoals bij de lage MF-spoelen, diverse types met `n tap in het midden.
Voorbeelden hiervan zijn de 3892, 3893 en 3894.
Gelukkig houdt de fabriek standaardaansluitingen aan. Gemakshalve heb ik deze voor u getekend. De aansluitingen zijn getekend vanaf de onderzijde gezien. Er zijn drie uitvoeringen nl.: 10mm; 7mm en 5mm. Deze afmetingen betrefffen het metalen huis van de spoel.
Ik hoop hiermee de serieuze zelfbouwer op weg te hebben geholpen in deze doolhof van gegevens of juist het ontbreken hieraan en houd mij graag aanbevolen voor aanvullingen en/of aanmerkingen.
PA0GHS, Henk Sibum