Buizen Bit-X 2
Als laatste bovenin het schema vinden we het kristalfilter. Het filter op zich heb ik laten uitrekenen op een van de vele calculators die op het web te vinden zijn. Ik weet echt niet meer welke ik gebruikt heb, anders zou ik deze vermeld hebben.
Fig 4.
Er is naar gekeken dat er heel gebruikelijke waarden zijn gekozen van de C's; en met in het achterhoofd de spreiding tussen de kristallen onderling, lijkt het mij onzinnig om dit heel precies te doen. De doorlaat van het filter is (puur theoretisch) ruim twee kHz. In praktijk zal dit wel meer zijn door toleranties in alle waardes. Daarom voor vrij smal gekozen, en dan kom je op een impedantie van een ruime 400 Ω.
Maak je hem smaller wordt de Ri nog lager; maak je het filter breder, krijg je onherroepelijk last van "gesplatter" en dat is niet gewenst, dus vandaar dit compromis. Gaan we een stukje naar beneden in het schema, komen we de PA tegen. Tsja, wat moet ik hier over vertellen, het is er weer eentje uit het boekje, niks revolutionairs.
Fig 5.
En waarom. Het wiel is allang uitgevonden, en ik heb alleen maar een aantal van die wielen aan elkaar geplakt En het uitgangsvermogen hoeft wat mij betreft niet meer te zijn dan een Watt of 4 à 5.
Wel sta ik helemaal open voor enige tips en hints betreffende het uitgangsfilter.
Is een Pi- of Collinsfilter wel zo zaligmakend en hoe reken je aan zo'n geval...
Dan krijgen we iets wat toch wel de nodige aandacht vraagt, met name de keuze van onderdelen en de fysieke opbouw.
Dit gaat natuurlijk over de VFO.
Het is een gewone Clapp-oscillator met een pentode. Waarom een pentode? Omdat wanneer je de buis op deze manier inzet, hij aan de stuurroosterzijde eigenlijk niets mee krijgt van wat er aan de anodezijde gebeurt. En ik heb mij door een zeer wijs man laten vertellen dat dit ook wel een ECO-schakeling werd genoemd.
Fig 6.
Even voor de duidelijkheid: het draadje wat naar beneden loopt gaat naar een gestabiliseerde voedingsspanning.
Als afstemcondensator heb ik een oude, uit een buizenradio gedemonteerd exemplaar, van de FM band sectie, genomen.
De oscillatorspoel is ook hier weer een 10,7MHz bandfilter-in een aluminiumhuisje -gevalletje-dingetje , mogelijk uit de zelfde oude radio verkregen.
De keuze is toch wel gevallen op een frequentie van 9,6 MHz omdat dit makkelijker stabiel te krijgen is dan boven mixen, dus een VFO frequentie van 14 + 4,4 MHz = 18,4 MHz.
Het voordeel hiervan is uiteraard dat men geen mengproduct van 9,4 - 4,4 MHz = 5 MHz krijgt bij de diode ringmixer. Vandaar dat er een afgestemde kring zit aan de uitgang van de ringmixer op 14 MHz. Hopelijk onderdrukt deze de signalen, die zullen ontstaan in de mixer, voldoende.
De volgende afdeling in het schema is de dubbel-gebalanceerde mixer, alwaar het eigenlijke USB signaal ontstaat in TX-mode, en in RX-mode gedetecteerd wordt. Het schema spreekt wel heel erg voor zichzelf . En ook hier heb ik wederom voor een prachtig, en lief klein buisje gekozen, de EAA91. Zelfs nog een nieuw exemplaar gescoord voor het fabelachtige bedrag van wel € 2,- op de Technica Nostalgica Beurs, laatst leden.
Fig 7.
Met name de potmeter aan de rechterkant is voor het zo goed mogelijk in balans brengen van de mixer, zodat er een optimale onderdrukking ontstaat van de draaggolf in de TX-situatie.
Als dit niet volstaat, of er is teveel asymmetrie in de ringkern ontstaan tijdens het wikkelen (=een aandachtspuntje) ervan, dan is er nog de trimmer van 25 pF die dat dan weer recht zou moeten kunnen trekken.
Hierna krijgen we de derde bi-dir-amp en daar zal ik niet veel woorden meer aan besteden.
Gaan we naar het onderste gedeelte van het schema, komen we als eerste de voeding tegen.
Fig 8.
Deze is vrij naar believen, en naar eigen in het bezit zijnde trafo's en andere onderdelen, in elkaar te flansen. Een opmerking is wel op z'n plaats aangaande de 0A2. Deze verzorgt een stabiele spanning van 150V voor de VFO en de BFO. Voor de oplettende lezer: inderdaad er wordt 25 mA te veel aan gloeistroom getrokken, maar de stoere Amroh-transformator lijkt er niet onder te lijden.
Bovendien staat er nu een EL86 op de eindtrap, maar dat kan ook een EL84 gebeuren, en die neemt met iets minder gloeistroom genoegen, al zal het iets minder uitgangsvermogen opleveren.
Naast de voeding staat in het schema, de BFO afgebeeld, die werkt met een gilsteen die een slordige 1,5 kHz van zijn grond-frequentie weggetrokken is. Het is ook weer, net als de VFO, een Clapp-oscillator, op een stabiele voedingsspanning van de 0A2.
Fig 9.
Dan komt het AF gedeelte.
Allereerst de microfoon versterker, rondom een pentode.
Fig. 10.
Hopelijk versterkt deze voldoende om een fatsoenlijke modulatie te krijgen, zodat de PA genoeg wordt uitgestuurd.
De ervaring zal het leren.
Als laatste komt de laagfrequentversterker aan bod, en dit schema heb ik ook niet zelf verzonnen, maar gevonden op het web. De beste man vermeldt dat het om een heel stabiel geheel gaat en goed klinkt, dus vond ik het een heel geschikt schema.
Fig. 11.
De enige aanpassing die ik gedaan heb is een volumeregeling tussen de triode en de pentode, in plaats van aan de ingang van de triode, omdat dan de uitgang van de microfoonversterker ook daardoor beïnvloed wordt.
Even dit nog
Voorop gesteld dat ik enorm veel plezier ervaar bij het uitvoeren van dit, project; sta ik open voor alle suggesties, opmerkingen, verbeteringen en ander commentaar over deze TRX en ik mag hopen dat ik anderen hiermee stimuleer om ook zelf de soldeerbout ter hand te nemen om een eigen transceiver te fabriceren.
Mee gestuurd als kopij is ook het gehele schema, wat hoop ik, op de middenpagina van ons periodiek op A4 formaat dan te zien is, ook daadwerkelijk leesbaar is.
Anders is het te allen tijde op verzoek verkrijgbaar bij mij. Mail voor info, opmerkingen en verbeteringen naar: pa3ey@veron.nl.
PA3EY, Evert.