Rob's web

Super met een buis

Ik bouw graag, maar het moet niet al te ingewikkeld worden, want dan moet ik nadenken en daar krijg je rimpels van. Dus hebben we nu te maken met een ontvanger die niet moeilijk is na te bouwen en toch een echte superheterodyne genoemd mag worden. En je hebt er de mogelijkheid bij dat je de zaak kunt uitbreiden zoveel je wilt en jouw onderdelenvoorraad toelaat. Het is een super met slechts een buis!

Een ander type tuner kan ook en je zou dus een pi-filter kunnen gebruiken. De verhouding van de twee afstemcondensatoren bepaalt hoe de impedantieverhouding wordt en door ze beide af te stemmen kun je (bijna) alle impedanties met elkaar koppelen. Voor de afstemcondensatoren geldt hetzelfde als bij de parallelkring.

Het complete schema

De buis is er een met een heleboel roosters, bijvoorbeeld de oktode EK... Deze buizen zijn indertijd speciaal ontwikkeld voor superheterodyne ontvangers en hebben de mogelijkheid om er tegelijkertijd een HF-versterker, oscillator en mengtrap van te maken (hoezo "een IC is van de laatste jaren"). In dit geval wordt het HF-signaal aangeboden aan het vierde rooster, terwijl de oscillator draait tussen het eerste en tweede rooster (het tweede rooster dient hier als anode) en de rest van de buis vormt dan de mengtrap. Op deze manier kun je een compacte ontvanger bouwen.

Fig 1
Fig. 1. Het complete schema.

Het mengsignaal wordt er uit gefilterd met de MF-spoel van 450 Khz en direct gedetecteerd en aan de impedantietrafo en koptelefoon toegevoerd. Wanneer je er een luidspreker op wilt aansluiten, dan zul je er een laagfrequentversterker aan moeten toevoegen en daarvan zijn er veel ontwerpen in omloop. Je kunt dan denken aan een combinatiebuis als de ECL..., waarmee je een tweetraps versterker maakt.

De impedantietrafo komt dan te vervallen en je leidt het signaal dus via het AM-filter naar de versterker. Het schema op in figuur 2 laat een voorbeeld van een dergelijke versterker zien.

Fig 2
Fig. 2.

R11 MΩ
R22k2
R3220 kΩ
R468 kΩ
R5560 kΩ
R61 kΩ
R7390 Ω
R82k7
R9100 Ω
R101k8 draad gewonden
P11 MΩ log
P2500 kΩ
C1220 pF
C2100 nF
C310 nF
C412 nF
C568 µF
C62n7
C78 µF
C8, C925 µF Dubbel elco

De buis ECL82 kan eventueel ook vervangen worden door een EC... en een EL84 of iets dergelijks en zelfs een ECC81 of een andere dubbeltriode uit die serie kan een aardig stuk lawaai produceren (ongeveer twee watt).

De voedingstrafo hoeft niet zo veel stroom te leveren. Te denken valt aan een trafo die ongeveer 60 milliampère kan leveren en die haal je uit de meeste oude radio's.

De uitgangstrafo kan wel eens een groter probleem vormen, want die zijn niet zo dik gezaaid in onze onderdelenkisten. Je kunt daarvoor eventueel een kleine voedingstrafo nemen of bijvoorbeeld een beltrafo met drie, vijf en acht volt. De primaire (tweehonderdtwintig volt) komt dan aan de buis en de laagspanningsaansluiting gaat naar de luidspreker. Zo misbruik je de transformator, want die is hier niet voor bedoeld, maar het werkt wel.

Je ziet wel dat je allerlei mogelijkheden hebt om iets leuks te bouwen en dan het apparaat ook nog eens te tonen op de zelfbouwtentoonstelling in april volgend jaar. En dan kun je hem natuurlijk een mooi nostalgisch tintje geven.

Als alles dan klaar is stem je af op 747KHz en dan hoor je Theo vanuit Gasselternijveen.

Er moet dan wel een goede draadantenne aan. Met vijf meter draad lukt het waarschijnlijk niet en dus zal er wat meer daar in de lucht moeten. En heb je geen ruimte voor een lange antenne, dan is een ferrietantenne met versterker een optie, maar daarover later misschien wat meer.

Tijdens het tikken van dit verhaal realiseerde ik me dat er boven staat 'Super met een buis', nou dat kunnen er wel wat meer worden. Echter als je begint met die ene buis en er een beetje rekening mee houdt dat je later wilt uitbreiden, dan komt het allemaal goed.

PA0ABE, Albert Bloeming.