Telegrafie
Telegrafie (afgeleid van de Griekse woorden τηλε (ver) en γραφειν (schrijven) is het versturen van berichten (telegrammen) over een lange afstand. Het verschil met gewone post is dat bij telegrafie alleen de informatie verstuurd wordt, niet de fysieke brief. In de loop van de geschiedenis werden hier verschillende technieken voor gebruikt. Degene die de telegraaf bedient noemt men een telegrafist.
Elektrische telegraaf
Hoewel de eerste experimenten met elektrische telegrafie al dateren van begin 19e eeuw, wordt de geboorte van de elektrische telegraaf meestal rond 1835 geplaatst. Verschillende uitvinders komen rond die tijd met hun versie van het apparaat: Dr. David Alter (Verenigde Staten) in 1836, Sir William Fothergill Cooke en Charles Wheatstone in Engeland in 1837 en eveneens in dat jaar Samuel Morse (Verenigde Staten).
Morse telegraaf van Samuel Morse, 1835
Morse alphabet
Samuel Morse.
Morse is een communicatiecode, bestaande uit met tussenpozen uitgezonden signalen, die letters, leestekens en cijfers vertegenwoordigen. De code werd in 1835 uitgevonden en ontwikkeld door Samuel Morse met het doel deze te gebruiken voor de telegrafie. Bij de telegraaf kon men alleen maar kiezen uit twee toestanden: sleutel naar beneden (= stroom) of sleutel niet bediend (= geen stroom) en tijdsduur (kort of lang). Telegrafie wordt algemeen beschouwd als een voorloper van de latere digitale communicatie.
Timing en codering
Morse kent twee symbolen: punten en streepjes, ofwel dits en dahs. De lengte van de 'dit' bepaalt de snelheid waarmee de boodschap wordt verzonden en wordt als 'eenheid' gebruikt. De snelheid van morsecode wordt uitgedrukt in woorden per minuut (wpm) en geeft aan hoe vaak het standaardwoord PARIS in een minuut gezonden kan worden.
Een dah is volgens de afspraken drie keer zo lang als een dit. Spaties tussen dits en dahs binnen een lettercode hebben de lengte van een dit, spaties tussen letters in een woord hebben de lengte van 3 dits (een dah), en spaties tussen woorden zijn 7 dits lang.
Hieronder volgt een illustratie van de afgesproken timing van de symbolen. De bedoeling daarvan is om de precieze onderlinge tijdsduur van de symbolen aan te geven. Normaal gesproken zou het voorbeeld ongeveer zo geschreven worden:
—— ——— ·—· ··· · / —·—· ——— —·· ·
M O R S E (spatie) C O D E
Beluisteren
waarbij — = dah en · = dit.
Hier volgt de afgesproken timing voor dezelfde boodschap, waarbij een is—teken wil zeggen: 'signaal aan' en een komma: 'signaal uit', elk met dezelfde lengte als een dit.
===,===,,,===,===,===,,,=,===,=,,,=,=,=,,,=,,,,,,,===,=,===,=,,,===,===,===,,,===,=,=,,,=
Morse codes
| Letter | Morse |
|---|---|
| A | · — |
| B | — · · · |
| C | — · — · |
| D | — · · |
| E | · |
| F | · · — · |
| G | — — · |
| H | · · · · |
| I | · · |
| J | · — — — |
| K | — · — |
| L | · — · · |
| M | — — |
| N | — · |
| O | — — — |
| P | · — — · |
| Q | — — · — |
| R | · — · |
| S | · · · |
| T | — |
| U | · · — |
| V | · · · — |
| W | · — — |
| X | — · · — |
| Y | — · — — |
| Z | — — · · |
| Cijfer | Morse |
|---|---|
| 0 | — — — — — |
| 1 | · — — — — |
| 2 | · · — — — |
| 3 | · · · — — |
| 4 | · · · · — |
| 5 | · · · · · |
| 6 | — · · · · |
| 7 | — — · · · |
| 8 | — — — · · |
| 9 | — — — — · |
| Teken | Morse | |
|---|---|---|
| . | punt | · — · — · — |
| , | komma | — — · · — — |
| ? | vraagteken | · · — — · · |
| ! | uitroepteken | — · — · — — |
| — | koppelteken | — · · · · — |
| / | breukstreep | — · · — · |
| : | dubbelepunt | — — — · · · |
| ; | puntkomma | — · — · — |
| ' | apostrof | · — — — — · |
| " | Aanhalingsteken | · — · · — · |
| ( | haakje openen | — · — — · |
| ) | haakje sluiten | — · — — · — |
| = | gelijkteken | — · · · — |
| @ | apenstaartje | · — — · — · |
| & | ampersand | · – · · · |
| Teken | Morse |
|---|---|
| à/å | · — — · — |
| ä/æ | · — · — |
| ç | — · — · · |
| ch | — — — — |
| é | · · — · · |
| è | · — · · — |
| ñ | — — · — — |
| ö/ø | — — — · |
| ü | · · — — |
| Teken | Morse |
|---|---|
| KA ook ;, beginteken | — · — · — |
| AR, sluitteken, einde van een (deel)boodschap(1) | · — · — · |
| BT ook =, scheiding tussen delen van een uitzending | — · · · — |
| SK, eindteken, (Silent Key) einde van het contact(2) | · · · — · — |
| KN ook (, uitnodiging voor één tegenstation | — · — — · |
| AS, wachtteken | · — · · · |
| VE, begrepen | · · · — · |
| vergissing(3) | · · · · · · · · |
| SOS (noodsignaal) | · · · — — — · · · |
| 1. Wordt door sommige morsetrainingsprogrammatuur weergegeven als + 2. Wordt door sommige morsetrainingsprogrammatuur weergegeven als @ 3. Een vergissing bestaat uit minimaal 7 punten, meer mag ook. Tussen 7 en 10 punten is gebruikelijk. |
|
Seinsleutels
Handseinsleutel
Hand bediende seinsleutel.
Electronische keyer
De electronische keyer bestaat uit een kastje met electronica die de punten en strepen opwekt en een paddlekeyer.
Paddels voor de electronische keyer.
Electronische morse zenders
Door de firma Hell zijn enkele electronische morsegebers gebouwd. Deze werden aangestuurd met een ponsband.
De EG21 is uitgevoerd met transitoren terwijl de EG5021 is uitgevoerd met TTL logica.
Hell EG 5021 Morsegeber.
Draadloze telegrafie
Guglielmo Marconi.
Aanvankelijk vereiste de telegrafie een draadverbinding tussen de zender en de ontvanger, maar verscheidene onderzoekers experimenteerden met technieken om aan die beperking te ontkomen. Zo ontwikkelde Granville T. Woods in 1885 de inductietelegrafie. Hierdoor konden bewegende railvoertuigen met elkaar en/of een vast station communiceren, mits in de onmiddellijke nabijheid aangezien magnetische inductie niet ver reikt. Rond dezelfde periode was Guglielmo Marconi druk bezig met de ontwikkeling van draadloze telegrafie - ofwel het versturen van signalen via radiogolven. In 1896 gaf hij met succes een demonstratie in Londen, in 1899 wist hij het Kanaal te overbruggen en in 1901 verzond hij als eerste een morsebericht draadloos over de Atlantische Oceaan.
Principe schema van de vonkenzender.
Vooral voor de koloniale rijken was dit een belangrijke uitvinding omdat het nu mogelijk werd direct verbinding te maken tussen bijvoorbeeld Den Haag en Batavia. Ook zou Marconi's apparatuur een uiterst belangrijke rol spelen bij de redding van schipbreukelingen, zoals bij de ondergang van de RMS Titanic.
De grote voordelen van morse telegrafie is dat het met minder vermogen te gebruiken is. Bij gelijk piekzendvermogen is telegrafie nog te gebruiken als telefonie het laat afweten.
Scheveningen Radio
Scheveningen Radio was van 1904 tot 1999 het radiostation van Nederland voor communicatie met schepen.
Op 19 december 1904 werd het Rijkskuststation Scheveningen Radio opgericht. Scheveningen Radio was een onderdeel van de PTT. De zender opereerde vanuit een houten keet aan de zuidzijde van de wijk Duindorp in Scheveningen.
Naast telegrafie verzorgde Radio Scheveningen ook telefonie en telex verbinding met schepen. Ook marifoon was een onderdeel van Radio Scheveningen.
Sluiting
Nieuwe communicatietechnologie met behulp van satellieten maakte het zendstation geleidelijk overbodig:
- In 1987 werd de begeleiding van het noodverkeer overgedragen aan het Kustwachtcentrum in Den Helder.
- Op 31 december 1998 werd de radiotelegrafie (morse) gestaakt.
- Begin 1999 werden schepen verplicht te kunnen werken via de satelliet, en daarom werd de behoefte aan radioverkeer via radiokuststations steeds geringer. Op 31 december 1998, om vier uur 's middags Nederlandse tijd, zond Scheveningen Radio zijn laatste bericht, "Wij wensen U en de bemanning voor de laatste maal een goede vaart en tevens een voorspoedig nieuwjaar".
Q codes
The Q-code is an international set of abbreviations that was created at the beginning of the last century to simplify radiotelegraph communication. Each code is composed by three letters always starting with Q. Each code can be a question if followed by a question mark or an answer (or statement) if not. To avoid confusion, no station call-sign begins with Q. Even if initially designed for telegraphy, it's also used in voice communications.
Matroos bedient seinlamp.
Lichtmorsecommunicatie
Lichtmorsecommunicatie is nog de enige wijze waarop morsecode professioneel wordt gebruikt. Zoals een marconist een seinsleutel gebruikt, zo gebruikt iemand van de verbindingsdienst van de Koninklijke Marine (KM) een seinlamp.
Deze seinlamp is een soort zoeklicht, waarop aan de voorzijde een aantal lamellen zijn gemonteerd die normaal gesproken het licht van de lamp tegenhouden. Door op een hendeltje te drukken worden de lamellen in een stand gezet waarbij het licht wel zichtbaar is. Met het hendeltje kan men dus korte en lange lichtflitsen laten zien.
Lichtmorse is nog steeds in gebruik bij de Marine, omdat het nog steeds een goed middel is om tussen twee schepen op zichtafstand (tot ongeveer 10 à 15 zeemijl) korte berichten en orders door te geven. Voordeel van de gerichte seinlamp is, dat bijna niemand mee kan lezen met het bericht, want het is een smalle bundel. Bovendien is het handig om gedurende tijdstippen dat men de radio niet mag gebruiken (radiostilte) toch een bericht over te brengen.