Ledlampen
Een led (van het Engelse light-emitting diode) is een elektronische halfgeleidercomponent opgebouwd als een diode, die bij stroomdoorgang in de doorlaatrichting licht uitstraalt. Dit kan zichtbaar licht in diverse kleuren zijn, maar ook infraroodstraling of ultraviolette straling. Na de uitvinding ervan in 1962, werden leds alleen gebruikt als indicatorlampje en voor signaaloverdracht. Als gevolg van technologische verbeteringen is de lichtopbrengst toegenomen en aan het eind van de jaren 1990 konden leds geproduceerd worden die geschikt waren als lichtbron voor het gewone dagelijkse gebruik. Meestal is een led ingebouwd in een kleine doorzichtige behuizing van een paar millimeter groot, die tevens als lens fungeert.
Geschiedenis
In 1907 ontdekte de Britse radiopioneer Henry Joseph Round dat het contactpunt van een kristaldetector licht kan geven, ook merkte hij dat verschillende materialen en spanningen verschillende kleuren kunnen leveren. In 1927 publiceerde de Russische wetenschapper Oleg Losev in een Russisch tijdschrift details over wat men zou kunnen beschouwen als de eerste LED en vroeg een octrooi aan. Losevs werk bleef echter onopgemerkt en hij kwam tijdens het Beleg van Leningrad om. Daarbij waren de materialen die hij gebruikte niet bijzonder geschikt voor een goede lichtopbrengst en zo duurde het tot 1962 voordat de led echt doorbrak. In dat jaar ontwikkelde Nick Holonyak een werkende led.
Lees hier verder.
Led symbool
Led signaallampjes
De eerste toepassing voor leds was het vervangen van signaallampjes. Dit was in het begin alleen rood. Later is er groen, geel en oranje bij gekomen. De ontwikkeling van blauwe leds was de laatste.
Door rood en groen in een behuizing te plaatsen kon men de led rood of groen laten oplichten. Met de komst van RGB-leds kon men alle kleuren van de regenboog plus wit maken.
Ledverlichting
Voor- en nadelen
Een eigenschap van leds is dat ze maar in een beperkte hoek licht uitzenden, terwijl een gloeilamp dat in alle richtingen doet behalve in de richting van de fitting.
Daar de led een diode is laat het maar in eenrichting stroom door. De voeding moet voor optimaal gebruik met gelijkstroom gedaan worden die niet pulseerd zoals dat bij gelijkrichting gebeurd.
De led dient met een constante stroom gevoed te worden. Deze dient begrensd te worden op de maximale waarde. Een gloeilamp begrensd zichzelf.
Een led werkt rond de 3,3 V bij zijn maximale stroom.
Leds hebben minder vermogen nodig voor hetzelfde aantal lumen. Dit is vooral in zaklampen en fietskoplampen een waardevolle eigenschap.
Lichtspectrum
Het spectrum van leds is een niet continu spectrum. Er zijn maar enkele spectraallijnen.
Led vervangingslampen
Om armaturen te kunnen blijven gebruiken zijn er led-vervangingslampen ontworpen. Deze kunnen meestal de originele lamp vervangen.
Gloei- en spaarlampen
Lampen met Edison draad zijn verkrijgbaar in E14 en E27.
Deze lampen vervangen ook SL-lampen met E fitting.
Afhankelijk van de constructie is de lamp dimbaar of niet. De dimmer dient geschikt te zijn voor de ledlamp.
Spots
TL-lampen
Tegenwoordig worden er ledbuizen gekocht die in het armatuur van een tl-passen. Er zijn daarbij echter enkele aanpassingen nodig.
De ledbuis heeft, net als een tl-buis, twee contactpennen aan elk uiteinde. Het lichtgevende element is aangesloten aan het ene uiteinde, de pennen aan het andere uiteinde zijn direct met elkaar verbonden.
In het tl-armatuur moet de starter kortgesloten worden. Ledbuizen worden daarom vaak geleverd met een “starter” die in werkelijkheid alleen een doorverbinding is. Het voorschakelapparaat is niet meer nodig. Het kan blijven zitten maar gebruikt dan nog steeds energie. Het is dan ook beter het voorschakelapparaat te verwijderen.
Het is ook mogelijk, en eigenlijk eenvoudiger, om de voeding direct op het ene uiteinde van de buis aan te sluiten. In dat geval moet er echter op worden gelet dat de buis niet verkeerdom wordt gemonteerd.
PL-lampen
LED PL lampen zijn de directe vervangers voor je traditionele PL spaarlampen met 2- en 4-pins lampvoet van 10 tot en met 26 Watt. PL LED spaarlampen hebben een drie tot vijf keer langere levensduur dan conventionele spaarlampen en gaan tot 15 jaar mee. Daarnaast bespaar je tot 70% op je energiekosten. Het vervangen is bijzonder eenvoudig door de simpele steekfitting en de gelijke maatvoering.
Straatverlichting
Voor armaturen met hpl of natriumlampen zijn led vervangingen verkrijgbaar zodat de armaturen nog gebruikt kunnen blijven worden. Dit geld vooral voor lampen met laagvermogen.
Voor straatverlichting wordt vaak de gehele lichtmast vervangen door een met een led armatuur. Hierdoor wordt een optimale weg verlichting mogelijk.