Rob's web

Vitamine K

Er zijn drie vormen van vitamine K: K1, K2 en K3. Alle drie de vormen hebben dezelfde basisstructuur zoals hieronder aangegeven. De restgroep (R) is steeds verschillend.

Vitamine K

Vitamine K1

Chemische naam: Vitamine K1 of Fyllochinon (engels: Phylloquinone)
Molecuulformule: C31H46O2
Molecuul gewicht: 450,68 g/mol

Vitamine K2

Chemische naam: Vitamine K2 of Menaquinine (engels: Menaquinine)

Vitamine K3

Chemische naam: Vitamine K3 of Menadione (engels: Menadione)

Vitamine K is een in vetoplosbaar vitamine. Dit vitamine zit van naturen in plantaardig voedsel (groene bladeren) als vitamine K1 (Fyllochinon). In de darmen wordt het ook gemaakt door onze darmbacteriën als vitamine K2 (menaquinone). Synthetische vitamine K wordt vitamine K3 (menadione) genoemd, ons lichaam zet dit vitamine om in actief vitamine K.

Vitamine K is onmisbaar bij de vorming van verschillende bloedstollingscomponenten, en dus ook voor de bloedstolling. Tot ongeveer 3 maanden na de geboorte van een baby is het noodzakelijk dat dit vitamine extra in de voeding voorkomt, omdat er dan nog onvoldoende darmbacteriën in de darm zijn. Tegenwoordig wordt dit vitamine aan zuigelingen voeding toegevoegd om hersenbloedingen te voorkomen.

Vitamine K is veelzijdiger dan voorheen gedacht. De vetoplosbare vitamine K kennen we vooral als essentiële voedingsstof voor de bloedstolling, immers de synthese van verschillende bloedstollingsfactoren is afhankelijk van vitamine K en een vitamine K-tekort kan leiden tot bloedingen. De letter K staat dan ook voor het Duitse woord 'koagulation' ofwel bloedstolling. Dit is echter niet de enige functie van vitamine K, die bestaat uit vitamine K1 (fyllochinon) en vitamine K2 (menachinon/MK). Onderzoekers hebben ontdekt dat het lichaam meer vitamine K-afhankelijke eiwitten bezit waaronder osteocalcine, regulator van de botmineralisatie, en matrix Gla proteïne (MGP), remmer van kalkafzetting in zachte weefsels zoals kraakbeen en bloedvaten. Er is toenemend bewijs dat een subklinisch vitamine K-tekort een serieuze risicofactor is voor botontkalking, gewrichtsslijtage en verkalking van de slagaderwand, en dat het verbeteren van de vitamine K-status (vooral met vitamine K2) helpt om deze degeneratieve processen tegen te gaan.

Eigenschappen

Voorzichtig en giftigheid

Er zijn geen berichten over schadelijkheid bekend.

Dosering

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine K is 0,08 mg (= 80 microgram). De maximaal veilige dosis wordt als 50 maal de ADH, dus 4 mg (= 4000 microgram) beschouwd.

Bronnen

Belangrijke bronnen van fyllochinon zijn onder andere: bloemkool, broccoli, boerenkool, spinazie, erwten, volkoren producten, raapzaadolie en mager vlees.

Specifieke biochemische werking

Vitamine K is onmisbaar voor de vorming van trombine of trombinogeen en andere bloedstollingcomponenten in de lever.

Wanneer vitamine K ontbreekt of wanneer er een competitieve remmer aanwezig is zoals warfarin (een ratte gif), dan wordt er abnormaal trombine gevormd, die slechts 1% tot 2% van de normale activiteit bezit.

Afbeelding van warfarin, een ratte gif. Warfarin heeft overeenkomsten met vitamine K.

Warfarin

Normaal actief trombine bevat onder andere tien aminozuren gamma-carboxyglutamaat (gla). Abnormaal niet actief trombine daarentegen bevat in plaats van gamma-carboxyglutamaat (gla), glutaminezuur (glu). Hierdoor is men erachter gekomen dat vitamine K werkt als cofactor bij de post translationele processen voor de vorming van trombine. En wel door glutaminezuur (glu) om te zetten in gamma-carboxyglutamaat (gla), zie hiervoor de onderstaande afbeelding.

In deze afbeelding is te zien hoe glu wordt omgezet in gla.
Stap 1: Vitamine K is in zijn actieve hydroquinone vorm en neemt een H+ ion (een proton) weg van het glu in een zuurstof (O2) verbruikende reactie. Hierdoor ontstaat een carbonion op het glu.
Stap 2: Het glu carbonion reageert met CO2 zodat er gla ontstaat.
Stap 3 en 4: Vitamine K hydroquinone wordt geregenereerd in twee reacties. Deze reacties worden door hetzelfde enzym gekatalyseerd dat thiolen (zoals lipoic zuur) gebruikt. Het rattengif warfarin en ook dicoumarol blokkeren deze reactie.

In de bovenstaande afbeelding is te zien dat vitamine K steeds opnieuw gebruikt kan worden. Dit verklaart ook waarom we maar weinig (80 microgram) van dit vitamine nodig hebben in onze dagelijkse voeding.