Limonade (ook ranja) is een drank die bestaat uit:
Aan limonade kunnen vruchtensap, extracten, aroma's en een zoetstof zijn toegevoegd. De zoetstof kan suiker of een glucosestroop zijn, maar in de zogenaamde lights is de suiker vervangen door een andere zoetstof, zoals acesulfaam K (E 950), aspartaam (E 951), cyclaamzuur/cyclamaat (E 952) of sacharine (E 954).
Limonade is van oorsprong de benaming voor zoetgemaakt citroensap (Engels: lemon, niet te verwarren met limoen). Later is deze naam ook overgegaan naar drankjes met andere smaken, zoals: sinaasappel, granaatappel en Reine claude. De naam orangeade voor vergelijkbaar gemaakte sinaasappelsap raakte in de vergetelheid en is vrijwel alleen terug te vinden in Nederland in het hedendaags taalgebruik als 'ranja'. Dat was overigens van oorsprong niet zozeer een afkorting van orangeade, als wel een merknaam. Ranja werd geproduceerd door de firma C. Polak en zonen NV in Groningen. Naast Ranja werd ook nog enige tijd Rojo gemaakt. Deze smaakte anders en werd in de markt gezet als het zusje van Ranja.
Ter onderscheid van de aangelengde (en dus drinkbare) limonade wordt de geconcentreerde vorm ook wel limonadesiroop genoemd. Deze siroop wordt ook wel gebruikt om yoghurt of ijs te "versieren".
Exota is een felkleurige frisdrank uit de jaren '50. Exota werd beheerd door de familie Van Tuijn en de fabriek stond in Dongen. Exota was verkrijgbaar in oa. de kleuren rood, groen, bruin en wit.
In 1923 werd de bierbrouwerij De Kroon, overgenomen door een andere bierbrouwerij. De eigenaar van de bierbrouwerij, de familie Van Tuijn, zette het bedrijf voort als limonadegazeusefabriek onder de merknaam van Exota. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de fabriek ook het recht om de colaflessen te bottelen. Het Commanditaire Vennootschap De Kroon v/h H.J.C. van Tuijn werd omgezet in Van Tuijn's Limonadefabrieken en Distilleerderijen N.V.. Vanaf 1948 werd Exota ook verkocht in gezinsflessen. Dat was een grote doorbraak op het gebied van limonade, want nu kon niet alleen in het weekend, maar ook op feestjes limonade worden gedronken door kinderen. In de flessen kon 75 cl Exota en er zat een beugelsluiting op. In de jaren '50 werd het Dongense bedrijf marktleider op gebied van limonadegazeuses in Nederland. In 1967 werden de beugelflessen vervangen door flessen met een metalen schroefdop. Het marktsegment van de limonadegazeuses was toen al aan het afnemen, omdat coladranken en lemon-lime dranken steeds populairder werden. In 1973 ging het bedrijf failliet, mede door toedoen van de Exota-affaire.
Gazeuse wordt momenteel nog verkocht door Raak, maar dan een versie met veel kunstmatige zoetstoffen ipv de oorsprongkelijke suiker.
Frisdrank is het in 1956 door reclamemaker Dick Schiferli bedachte woord voor koolzuurhoudende limonade. Het wordt ook wel priklimonade genoemd. In ruimere zin worden, volgens de Nederlandse Warenwet, ook niet-koolzuurhoudende limonades, sportdranken en energiedranken tot de frisdranken gerekend.
Een typische frisdrank bestaat uit koolzuurhoudend water, suikers en aroma's. Eventueel zijn hieraan vruchtenextracten en hulpstoffen toegevoegd.
Het is bedroevend gesteld met de fris en 'gezondheid'- of sportdrankjes. De meeste merken hebben produkten met schadelijke en verdachte stoffen (terwijl alternatieven mogelijk zijn). Alle vruchtensappen zonder extra vitaminetoevoegingen zijn 'zeer goed', en worden hieronder niet vermeld. Toch halen een aantal vruchtensappen het niet bij de verse vrucht - of zelfgeperste sap.... het meest extreem is dat het geval bij supermarkt-appelsap (waar de waardevolle stoffen 'Quercetineglycosides, Cyanidinegalactoside, Phloridzin en Catechines' nagenoeg ontbreken - waardoor je eigenlijk vruchtensuikerwater zit te drinken). Dat komt niet alleen door het ontbreken van vruchtenpulp: Bij de bewerking in de fabriek (niet bij de biologische) worden enzymen gebruikt die de kwaliteit aantasten. Aan de andere kant kun je via bijv. rode druivensap veel flavonolen binnenkrijgen. Alle vruchtennectars worden 'goed' beoordeeld, behalve die met zoetstoffen - de 'slechte' nectars zijn hieronder terug te vinden (teveel suiker consumeren is natuurlijk ook niet goed - de verantwoording voor deze keuze is bij de info-pagina te vinden).
De gehaltes aan toegevoegde vitamines verschillen sterk. In het algemeen kan gesteld worden dat bij grootschalig gebruik, toevoegingen tot 15% van de ADH nog niet potentieel schadelijk zijn (uiteraard is één glas met véél toegevoegde vitamines, een goede alternatieve vitaminepil). De meeste vruchtensappen met toegevoegde vitamines bevatten méér dan 15% van die ADH.
Mogelijk een van de beste nectars is zwarte bessennectar, dat ondanks de verdunning met suikerwater nog een schat aan waardevolle stoffen bevat. Bij natuurwinkels is een uitgebreid assortiment van exclusieve (bessen)nectars verkrijgbaar.
Alle light frisdranken bevatten schadelijke zoetstoffen, en zijn 'slecht' of 'zeer slecht'.
Alle produkten met benzoaten als conserveermiddel (E110-111) zijn 'slecht', omdat ze het gedrag negatief beïnvloeden, en allergische reacties oproepen.
Alle produkten met kunstmatige kleurstoffen zijn ook 'slecht'.
De ergonomische (bodybuild/afslank) drankjes kunnen schadelijke stoffen bevatten als rundafval en industrieel oplosmiddel: o.a. butanediol verkocht als bijv. 'Thunder Nectar', 'InnerG', 'Amino flex', 'Rejuv+Nite', 'Liquid Gold', 'Thunder', 'Serenity', 'X-12', 'Revitalize Plus', 'Enliven', 'GHRE', 'SomatoPro', 'NRG3', 'Weight Belt Cleaner' en 'N-Force'.
Op de verpakkingen van die drankjes en supplementen wordt het actieve bestanddeel aangeduid als tetramethylene glycol, butylene glycol, 2(3H)-furanone di-hydro of sucol-B.
Fosforzuur in cola zorgt vooral voor de zure smaak. Cola is een erg zure drank, het is nog zuurder dan citroensap. Dat we dat niet merken komt door de grote hoeveelheid suiker of zoetstoffen in cola; de zoete smaak maskeert de zure smaak. Een citroen bevat veel minder suiker, daarom proeven we een citroen ook als zuur. Het zuur in de cola is ook verantwoordelijk voor het bekende roestoplossend vermogen, maar dat terzijde. Cola is slecht voor de botten (zeker tijdens inspanningen). Dat blijkt uit de studie van een onderzoeksteam uit Massachusetts. De auteurs toonden via een zeer grondige retrospectieve voedingsenquête aan dat er een zeer duidelijk verband bestaat tussen de consumptie van cola en de kans op botbreuken. De "hoofdschuldige" zou het fosforzuur zijn dat wordt toegevoegd om cola zijn typische pittige smaak te geven. Fosfor bevordert echter sterk het calciumverlies in de urine. Dat maakt dat, wie één blikje cola nuttigt per dag, drie keer meer risico loopt op een breuk!
In Cola zit fosforzuur en cafeïne, beide stoffen zijn met name voor kinderen slecht. Fosforzuur mag in geen enkel ander produkt voorkomen, maar Coca Cola heeft veel invloed. Het probleem met fosforzuur: normaal komen fosfaat en kalk in gelijke hoeveelheden voor, maar in Cola zit geen kalk, waardoor de botgroei negatief beïnvloed wordt. En er is een relatie tussen kalkgebrek en lagere weerstand tegen ziekten. Er zij meer problemen met fosfor zuur. Cola wordt gekleurd met een speciaal soort karamel, dat geproduceerd is m.b.v. Zwavelzuur en Ammoniak, die chemisch gekoppeld worden aan de suiker, waardoor deze extra kleur geeft. Deze 'karamel' wordt ervan verdacht, het gedrag te beïnvloeden.
De meeste 'kindercola' is geen goed alternatief, omdat daar hersenbeschadigende zoetstoffen in zitten. En niemand komt toch op het idee om zijn kleuter een kop koffie te geven? Terwijl dat veel beter zou zijn. De met zwavelzuur en ammoniak geproduceerde kleurstof E150d ('karamel') kan allergische reacties oproepen. Om al deze redenen is Cola 'slecht'.
| Voordelen | Nadelen |
|---|---|
|
|
Onderzoekers vermoeden dat fosforzuur, dat in grote hoeveelheden aanwezig is in frisdrank en vooral in cola, wel eens de schuldige zou kunnen zijn. Dit mineraal is immers sterk gebonden aan het botcalcium. Om het botkapitaal op te bouwen en te behouden, heeft ons lichaam evenzeer calcium nodig als fosfor. Maar opgelet: overdaad schaadt, en dat is precies het gevaar van frisdranken: ze bevatten te veel fosforzuur en wijzigen daarvoor het calcium/fosforevenwicht. Resultaat: het teveel aan fosfor vermindert net de opname van calcium, waardoor de beenderen broos worden. Fosforzuur is een zuurmakend middel dat geclassificeerd is onder de naam E338. Het zit in frisdrank en vooral in cola. Een blikje cola van 33 cl bevat 44 tot 62 mg, een blikje cola light tussen 27 en 39 mg. Ook andere frisdranken bevatten er, maar in mindere mate.