Bijen (Apidae) zijn een groep van insecten behorend tot de orde vliesvleugeligen (Hymenoptera). Bijen verschillen van de meeste andere (carnivore) vliesvleugeligen door het dieet van nectar en stuifmeel, ook de larven leven hiervan. Biologisch gezien hebben de bijen echter géén eigen groep. Alle soorten bijen behoren tot de superfamilie Apoidea, waartoe ook alle graafwespen behoren.
Tegenwoordig zijn er circa 20.000 bijensoorten bekend, hoewel het eigenlijke aantal waarschijnlijk hoger ligt. Bijen komen voor op ieder continent, met uitzondering van Antarctica, in alle ecosystemen waarin tweezaadlobbige planten groeien. Men onderscheidt onder andere eusociale bijen en solitaire bijen. Hommels behoren ook tot de bijen, ze kunnen beschouwd worden als bijen met een langere beharing, hierdoor kunnen ze in koelere streken overleven.
Voeding
Bijen verkrijgen hun voedsel uit nectar en stuifmeel van bloemen. Op deze manier vormt de bij de belangrijkste schakel in het proces van bestuiving, dat verantwoordelijk is voor zo'n dertig procent van al het menselijk voedsel. Naast zijn rol als bestuiver staat de bij vooral bekend om zijn honing, hoewel slechts enkele bijensoorten (voornamelijk de honingbij) deze zoete stof aanmaken.
Honingbij
De honingbij (Apis mellifera, ook wel Europese honingbij genoemd) is een wereldwijd verspreid insect.
De honingbij wordt door mensen ingezet voor de productie van honing, bijenwas, koninginnengelei en voor de bestuiving van gewassen (vooral fruit). Hiertoe worden de bijenvolken gehouden en onderhouden door imkers.
Net als de mens heeft de honingbij zich vanuit Afrika naar Europa verspreid. In Europa bestaan twee genetisch verschillende populaties. Uit het DNA blijkt dat die meer verwant zijn aan de Afrikaanse soorten dan aan elkaar. Momenteel wordt het gehele genoom van de honingbij ontrafeld. Versie 4.0 van de stand van de wetenschap op dit gebied is gepubliceerd in oktober 2006.
Honingbijen beschikken over een interne biologische klok, waardoor ze beter kunnen navigeren en taken kunnen verdelen. Daarnaast is de biologische klok van groot belang bij de bijendans, waarmee de werksters elkaar informatie doorgeven over voedselbronnen.