Beveiligingsklasse
De klasse-indeling elektrische arbeidsmiddelen is gemaakt om bepaalde elektrische eigenschappen van arbeidsmiddelen/apparaten aan te geven en vervolgens in welke omstandigheden deze gebruikt mogen worden. Niet elk elektrisch arbeidsmiddel is geschikt voor elke gebruiksomgeving. Elektrotechnici - zoals keurmeesters van elektrische arbeidsmiddelen - gebruiken deze indeling om te kunnen beoordelen op veiligheid. Reparateurs geeft het informatie over bepaalde te gebruiken onderdelen. De indeling loopt van de laagste klasse 0 tot de hoogste klasse III.
Klasse 0
In deze laagste klasse is er meestal maar een enkelvoudige afscherming tussen de elektrisch geleidende delen en gebruiker. Hierom is zo'n apparaat of object - bijvoorbeeld een schemerlamp - erg kwetsbaar. Het geeft een minimale bescherming. Bij een defect zouden metalen delen onder spanning kunnen komen te staan. Apparaten in deze klasse zijn daarom alleen geschikt in een droge schone ruimte zoals een woonkamer.
De stekker op de foto is geen normale C type stekker, maar een eurostekker voor klasse II. Zie foto's hieronder.
1 Oud model stekker. Groot gevaar om de pennen aan te raken bij het insteken.
2 Verbeterde versie van 1.
3 Verbeterde versie van 2. De kappen klemmen het tweelingsnoer vast.
4 Veiligheids stekker. Beschermd tegen aanraking van pennen bij het insteken. Heeft ook een trekontlasings beugel
5 Veiligheids kapje. Steek stekker in de openingen en draai de stekker naar rechts en druk hem erin.
6 Verlengstekker voor in een geaard stopcontact met gebruik van model 4 stekkers.
Alleen stekker 4 mag nog gebruikt worden. De oudere vervangen door een van model 4 of een dubbel geïsoleerde snoer met stekker gebruiken.
Klasse 0 objecten worden steeds vaker vervangen door die van klasse II. Heeft u nog schemerlampen met tweelingsnoer en waar een C-veiligheids stekker aanzit, vervang deze dan door een klasse II lampset. Zie rechts boven.
Het is de bedoeling dat klasse 0 op termijn verdwijnt. In nieuwbouw woningen worden alleen geaarde stopcontacten geplaatst. Dus alleen klasse I of II is dan bruikbaar. In kantoren en werkplaatsen worden al langer geaarde stopcontacten geplaatst. Veel kantoor machines hebben metalen kasten. Ook uw desktop PC moet geaard zijn.
De originele klasse 0 stekkers passen alleen in type C, H, K, L 10A en O stopcontacten.
Klasse I
Metalen delen van apparatuur die in deze klasse vallen worden verbonden met een aardbeschermingsleiding, de zogenaamde aarde. Mocht er een defect ontstaan dan kan de stroom relatief veilig worden afgevoerd en de aardlekschakelaar in een meter-, bouw- of zwerfkast afschakelen. Een apparaat van deze klasse wordt doorgaans aangesloten op een contactdoos met beschermingsaarde zoals type E met aardingspen, of type F met randaarde.
Links stopcontact type E en rechts type F. De stekker is een E & F type aangegoten stekker.
Willen we klasse I apparaten met een E&F stekker in landen gebruiken waar geen E of F stopcontact is moeten we een verloop maken met de plaatselijke stekker eraan.
De E en F stekkers passen alleen in hun eigen stopcontact.
Het gebruik van ongeaarde stopcontacten is gevaarlijk en dus verboden.
Oude woningen
In oude woningen waren overal type C stopcontacten geplaatst. Alleen in de keuken voor de koelkast en een wasmachine waren geaarde stopcontacten aanwezig. Een strijkbout aan een ongeaard stopcontact is een gevaarlijke praktijk. Sommige bewoners hebben in veel ruimte een geaard stopcontact nodig en hebben deze zelf of laten plaatsen. In nieuwbouw of na een grote renovatie dienen in alle ruimtes alleen type F stopcontacten geplaatst te zijn. Type C en F stopcontacten in een ruimte zijn dan niet meer toegestaan.
Klasse II
Apparaten die in deze groep vallen zijn dubbel-geïsoleerd of hebben een extra sterke isolerende behuizing.
Eurostekker voor apparaten tot 500 W.
Klasse 2 eurostekkers passen in: C, E, F, H, J, K, L 10A, N en O stopcontacten.
Contourstekker voor apparaten die meer dan 500 W opnemen.
Klasse 2 contourstekkers passen in: C, E, F, H, K, L 10A, O stopcontacten. Voor J, L 20A en N stopcontacten voor contourstekkers ook een verloop gebruiken.
Voor landen waar type D, G, I, M stopcontacten worden gebruikt moeten we zo wie zo een verloop gebruiken.
De A en B stopcontacten worden hoofdzakelijk gebruikt voor 100-130 V.
Klasse III
Dit is de hoogste klasse. De apparaten in deze groep werken op een extra lage spanning van minder dan 50 volt wisselspanning. Bijvoorbeeld 42 of 24 volt. De spanning komt dan van een veiligheidstransformator. Er is ook veilige apparatuur die op 120 volt gelijkspanning werkt.
Bij klasse III apparatuur wordt speciaal stekker-materiaal toegepast.
24 V AC stekker.
Doordat er veel accu-gereedschap en verlichting beschikbaar is zal het gebruik van ELV gereedschap weinig meer worden toegepast.
ELV - 12 V AC - wordt ook gebruikt voor spotjes met open voedingslijnen of binnen handbereik.
Veiligheid
De veiligste elektrische apparaten werken op een accupack of batterij. De acculaders zelf dus niet.
Let wel: veiligheid is een relatief begrip. "Veilige" klasse III-apparatuur is in een brand- en explosiegevaarlijke omgeving nog steeds levensgevaarlijk. Zo ook accu-apparatuur en bijvoorbeeld een zaklantaarn.
ATEX
ATEX staat voor de Franse benaming ATmosphères EXplosibles en wordt als synoniem gebruikt voor twee Europese richtlijnen op het gebied van explosiegevaar onder atmosferische omstandigheden.
Sinds 1 juli 2003 moeten organisaties in de EU waar explosiegevaar bestaat voldoen aan de nieuwe ATEX 153-richtlijn (richtlijn 1999/92/EG). Een andere richtlijn is de ATEX 114-richtlijn (richtlijn 2014/34/EU), deze richtlijn is speciaal voor apparatuur die gebruikt wordt op plaatsen waar explosiegevaar is.