Verplaatsbare leidingen
Verplaatsbare leidingen worden gebruikt voor verlengingsnoeren, kabelhaspels en apparaten die niet vast op de installatie zijn aangesloten.
Ook tussen een vast aansluitpunt en apparaat als een flexibele verbinding nodig is.
Deze kunnen ook gebruikt worden als een flexibele verbinding nodig is tussen twee punten.
Bij het aansluiten van de leidingen dient altijd van adereindhulzen of kabelschoenen gebruik gemaakt te worden.
Aders
Litze (Latijn: licium "draad", "band") is de aanduiding voor de geleidende kern van een algemeen voorkomende soort soepele elektrische draad of kabel. Litzedraad is een draad met samengestelde kern, als tegenhanger van draad met massieve kern. Het woord is overgenomen uit het Duits.
Bij litzedraad bestaat deze kern uit een bundel dunne koperdraden die ongeïsoleerd tegen elkaar aan liggen en samen omhuld worden door een isolerende laag. De draden kunnen vertind zijn voor een betere soldeerbaarheid en betere bestendigheid tegen corrosie. De isolerende mantel kan vervaardigd zijn uit zacht pvc, teflon, nylon of een andere kunststof. Twee of meer geïsoleerde draden kunnen samen in een gemeenschappelijke ronde omhulling zijn gevoegd, zoals bij netsnoer gebruikelijk is. Ook kunnen twee draden naast elkaar samen zijn gevoegd tot het zogenoemde tweelingsnoer. Het voordeel van een kern uit veel losse draden is dat de draad een veel hogere soepelheid heeft dan draad met een vaste kern, dat de draad daardoor veel minder snel breekt en dat de draad door het skineffect relatief meer stroom kan verwerken bij hogere frequenties, omdat er veel meer draadoppervlak is. Het nadeel van deze kern, dat bij het inklemmen in een kabelklem, waaronder bijvoorbeeld een kroonsteen, de draden niet allemaal onder de klemschroef blijven zitten, kan worden verholpen door gebruik te maken van adereindhulsen of kabelogen of -vorken. Hierin worden alle draden samen in een metalen busje geperst. Hoe meer draden er zich in de kern bevinden, hoe soepeler de kabel is. Met name de kern van meetsnoeren bestaan soms wel uit 600 superdunne koperdraadjes. Een gangbare aanduiding voor de samenstelling van litze is aantal draden × diameter van elk draadje, bijvoorbeeld: 10 × 0,1 of 48 × 0,3. Ook de centrumader van coaxkabel kan uit litze bestaan. Er bestaat ook speciaal litze voor hoogfrequenttoepassingen.
In schakelpanelen wordt ook met litze draad gewerkt.
Aders met massive kern worden bij installaties in buis en kabels gebruikt.
Tweeling snoeren
Tweelingsnoer (ook tweelinglitze, naar het Duitse Zwillinglitze) is een veel toegepaste soort elektrische leiding die bestaat uit twee naast elkaar liggende aders met een samengestelde geleidende koperen kernen (litzedraad) waarvan de isolatiemantels met een dunne strook aan elkaar vast zitten. De benaming "tweeling" duidt op de bijzondere samenstelling van dit tweeaderig snoer. De aard en dikte van de isolerende mantel bepaalt de hoogste spanning die tussen beide geleiders onderling en tussen de geleiders en de omgeving mag worden aangelegd. Pvc is het meestgebruikte materiaal, maar ook teflon, siliconen en andere kunststoffen worden gebruikt. Een voordeel van tweelingsnoer is dat de beide aders op het smalle middendeel meestal vrij eenvoudig zijn te splitsen. Dit kan het aansluiten op een stekker, aansluitklem (bijvoorbeeld een kroonsteen), lampfitting, snoerschakelaar of ander elektrisch apparaat vergemakkelijken. Bij het aansluiten wordt het gebruik van adereindhulzen aanbevolen om alle draadjes in de ader ferm te bundelen. Het ongelakte koper laat zich overigens goed solderen, maar dit mag niet gedaan worden om een klem verbinding te maken, wel als vaste verbining.
Dit type snoer werd tot de introductie van dubbele isolatie standaard gebruikt in huishoudelijke toepassingen. Schemerlampen en ook radio's en tv's welke met buizen werken waren van dit type snoer voorzien.
Gebruik is alleen voor klasse-0 beveiliging.
Dit type snoer wordt voor gebruik in 230 V installaties afgeraden. Beter is het om een dubbel geïsoleerd snoer te gebruiken. Voor schemerlampen zijn setjes te koop met een schakelaar welke dubbel geïsoleerd is.
Een ander gebruik is het als luidsprekerkabel waarbij een rood/zwart snoer wordt gebruikt of een met een polarisatie ribbel.
Leidingen
Types
Leidingen zijn in twee vormen te koop. Platte snoer is altijd twee aderig. De maximale stroom is 6 A.
Ronde snoeren zijn als 2, 3, 4, 5 en 7 adering te koop. Deze zijn leverbaar met verschillinde diktes aders. De aders worden getwist en van een extra isolatie voorzien.
De kleur van de buiten isolatie is wit of zwart, maar ook andere kleuren zijn mogelijk zelfs transparant. Voor tuin gebruik is een oranje snoer te koop.
De aders hebben een kleurcode. De spanning voerende is bruin of zwart bij 2 aderig. De nul is altijd blauw.
Bij 5 aderige leidingen zijn de fases bruin, zwart en grijs. De nul is blauw en de aarde geel/groen.
Vanaf zes aderige kabels zijn alle aders zwart en voorzien van een adernummer en een ge/gn ader voor aarding. Ook is het mogelijk dat er extra ader kleuren worden gebruikt zoals in aanhangerkabel.
Gebruik
| Aderig | Gebruik |
|---|---|
| 2 | Dubbel geïsoleerde apparatuur. |
| 3 | Geaarde 1 fasige apparatuur. |
| 4 | 3 fase motoren zonder nul, motor in ster of in driehoek. Lastrafo's 400/230 V. |
| 5 | 3 fase apparatuur met nul zoals fornuizen. |
| 7 | 3 fase motoren met ster/driehoek controler. |
Belasting leidingen
| Doorsnede mm2 | Belasting | |
|---|---|---|
| Watt W | Ampere A | |
| 0,75 | 1380 | 6 |
| 1,0 | 2300 | 10 |
| 1,5 | 3680 | 16 |
| 2,5 | 4600 | 20 |
Isolatie
De buiten isolatie kan PVC, rubber, neopreen of siliconenrubber zijn. De ader isolatie is hetzelfde. Bij gebruik van rubbere aderisolatie is vertinnen van de aders verplicht. Dit is nodig om de schadelijke effecten van het zwavel te beperken.
Voor werkplaatsen wordt neopreen aanbevolen omdat deze olie bestendig is. Deze heeft soms een gele streep over de gehele lengte.
De isolatie heeft een maximum spanning waarbij deze gebruikt kan worden.
Ook is er een maximum werktemperatuur waarbij leidingen en kabels gebruikt mogen worden. Voor ovens zijn speciale kabels die tot 120° C gebruikt kunnen worden.
Voor strijkbouten is er een speciaal snoer welke met katoen omvlochten en gevuld is.
Strijkboutsnoer.
Coderingen
CENELEC codering kabels
Op elke verlengkabel staat een code met 8 tekens (letters en cijfers), aan de hand daarvan kunt u zien wat voor een kabel u heeft.
In onderstaande tabel ziet u deze codering uitgelegd;
| H | 05 | V | V | - | F | 3 | G | 075 | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
1. Betekent:
H = geharmoniseerde kabel, dit betekent dat de kabel voldoet aan de gestelde Europese regels.
2. Het tweede cijfer geeft weer voor welke spanning de kabel geschikt is, de nominale spanning in V.
03 = Tot 300 V
05 = 300 tot 500 V
07 = 450 tot 750 V
1 = 600 tot 1000 V
3. Deze letter geeft aan waar de isolatiemantel die om het koper zit van gemaakt is.
V = PVC
R = Natuur of synthetisch rubber
S = Siliconen rubber
B = Synthetisch rubber
G = EVA
X = XLPE
4. Deze letter geeft aan waar de buitenmantel van gemaakt is.
V = PVC
R = Natuur- of Synthetisch rubber
N = Neopreenrubber
J = Glasfasergeflecht
T = Textilbeflechtung
Q = Polyurethaan
B = EPR
O = PU
7. Deze letter geeft de vorm van de koperen aders aan.
U = ronde enkeladerige kabel
R = ronde meeraderige kabel
K = fijnaderig voor snelle installatie
F = fijnaderig voor soepele kabel
H = fijnaderig voor soepele kabel
8. Dit cijfer geeft aan uit hoeveel aders de kabel bestaat.
9. Deze letter geeft de kleur van de aardekabel weer.
G = een geel-groene aardekabel
X = zonder een geel-groene aardekabel
10. Dit getal geeft de aderdoorsnede aan in mm2.
Verlengkabels
Bij het samenstellen van een verlengkabel dient het volgende in beschouwing genoemen te worden.
- Het snoer dient geschikt te zijn voor de stroomsterkte van de stekker. Dus 16, 32, 63, 125 A.
- De contrastekker dient de zelfde stroomsterkte als de stekker te kunnen verwerken.
- De buitenmantel dient geschikt te zijn voor het gebruik waarvoor de verlengkabel gemaakt is.
- De doorsnede dient hoger te zijn als de kabels lang zijn. Tot 25 m kan de standaard waarde gebruikt worden.
At 3: PVC mag alleen binnen of buiten als er geen olie ermee in aanraking komt gebruikt worden. Voor werkplaatsen en buiten gebruik bijvoorkeur neopreen gebruiken. Deze kan ook binnen gebruikt worden.
Hetzelfde geld voor kabelhaspels.
Verloopkabels
Bij een veloopkabel dienen er een aantal zaken in acht genomen te worden:
- We kunnen alleen zwaardere contrastekkers gebruiken. Dus 16 A -> 32 A. Niet anders om. De 16 A stekker is niet geschikt voor 32 A.
- Het snoer dient geschikt te zijn voor de stroomsterkte van de stekker. Dus 16, 32, 63, 125 A.
- We kunnen alleen maar van 3P+N naar 3P over gaan. Andersom dus niet, er is namelijk geen nul beschikbaar.
- Alleen van gepolariseerd naar ongepolariseerd. CEE-form naar F (randaarde), dus niet andersom.
- Gebruik neopreen snoer.
- Gebruik een kort stuk van maximaal 1 m.